Mesjańscy rebelianci Cz.7 Chrystus, chrześcijaństwo i żydowscy mesjaniści

Chrześcijaństwo zaczęło się jako tylko jedna z wielu grup żydowskich mesjańskich. Sam termin “chrześcijaństwo” lub po łacinie christiani pierwotnie odnosił się do grup Żydów, którzy podążali za przywódcą, którego uważali za namaszczonego olejkiem (hebr. mashiach) przez Boga.  Izraelici wybierali “tego, którego głowa została namaszczona olejkiem”, aby wybawił ich z dotykających ich kryzysów. Żydzi byli ciemiężeni i zniewalani, dlatego oczekiwali, że powstanie postać wojownika, która zaprowadzi nowe Królestwo Boże. Oznaczało to, że istniejąca władza (czyli Rzymianie) zostanie zlikwidowana, a nowa władza, diarchia złożona z mesjasza-kapłana i mesjasza-króla, powstanie, aby rządzić. To właśnie król-mesjasz miał wyprowadzić ich z kłopotów. Józef Flawiusz donosi o wielu sporadycznych buntach przeciwko lokalnej (złej) administracji rzymskiej. Wiele mesjańskich postaci zostało opisanych w pracach Flawiusza, a wielu uciskanych Żydów (u)wierzyło, że te charyzmatyczne postacie wybawią ich z opresji rzymskiej.

Ze względu na sukcesy Machabeuszy ponad sto lat przed Jezusem, “wierzenia i wyobrażenia ludności żydowskiej poddanej rzymskiemu jarzmu były inspirowane wyczynami Machabeuszy, którzy wyzwolili Żydów spod greckiej dominacji.” ¹ Torrents, José Montserrat, Jesús, El Galileo Armado, (edaf 2011), rozdz. 7.

Zwycięstwo bowiem w bitwie nie zależy od liczby wojska; prawdziwą siłą jest ta, która pochodzi z Nieba.. (1 Mch 3:19).

Spójrzmy teraz na ewidencję u Tacyta. Annales Tacyta urywają się około 66 r. n.e .przed żydowską rewoltą i zniszczeniem Jerozolimy. Historiae Tacyta są również niekompletne, gdyż kończą się na początku 70 n.e., kiedy to uważa się, że pierwotnie opisywały wydarzenia do 96 n.e. 

Już w 1861 roku Jacob Berays ²Berays, Jacob, “Uber die Chronik des Sulpicius Severus,”, w: Jahresbericht des jiidisch-theologischen Seminars “Fraenckelscher … Czytaj dalej zauważył, że Sulpicjusz Sewer, chrześcijański pisarz urodzony w połowie IV wieku, wykorzystał Tacyta jako źródło w swoim najbardziej znanym dziele, Kronice lub Historii Świętej, napisanej w 403 roku. James D.G. Dunn sugeruje, że cytat może pochodzić z zaginionej części Annales, i zauważa, że “urywa się on na księdze 16, kiedy jego relacja dotarła do roku 66 przed wybuchem wojny żydowskiej”. ³ Dunn, James D, Beginning from Jerusalem (Christianity in the Making, tom 2), (Eerdmans, 2008), s. 58, fn. 25. .

Sam przychylam się do zdania Louisa Feldmana twierdzącego, że “większość badaczy … przyjęła sugestię Bernaysa, że źródłem dla Sulpicjusza było nic innego jak zaginiona część Historiae Tacyta.” ⁴ Feldman, Louis H., Studies in Hellenistic Judaism, (Brill, 1996), s.2

Uważa się, że luka w Historiae Tacyta zachowała się w Kronice Sulpicjusza Sewera 2.30.6-7. Zachowany fragment jest znany jako “fragment 2 Tacyta”. Laupot w swojej pracy ⁵Laupot, Eric , Tacitus’ Fragment 2: The Anti-Roman Movement of the “Christiani” and the Nazoreans,tom:54 (2000), Vigiliae … Czytaj dalej stawia tezę, że Sulpicjusz wykorzystał Tacyta jako źródło:

[Dowód] przybiera formę odkrycia istotnego związku statystycznego pomiędzy następującymi trzema słowami: Metafora (1) mieszek (łac. gałąź, potomkowie) użyta do opisania (2) christiani (łac. mesjaniści) we fragmencie 2, oraz (3) Ναζωραῖος i Ναζαρηνός; (nazorejczycy), opisujące sektę Nowego Testamentu związaną z Χριστιανούς (chrześcijanami) z Dziejów Apostolskich 11:26. Łącznikiem, a także wspólnym źródłem dla trzech wyżej wymienionych słów wydaje się być hebrajskie netzer (gałąź, potomkowie – najwyraźniej pod wpływem Iz 11,1), które to tłumaczy się zarówno jako mesdzek, jak i transliteruje jako Ναζωραῖος/Ναζαρηνός;

Laupot mylnie uważa, że christiani we fragm. 2 byli szczególną grupą, która zbuntowała się przeciwko Rzymowi podczas pierwszej żydowskiej rewolty w latach 66-73 n.e. ⁶ Laupot, ibidem, s.234 Wykażę, że był to ogólny termin dla żydowskich mesjanistów.

Sulpicjusz, Kronika 2.30.6-7:

(2.30.6) Podobno Tytus najpierw naradzał się, zwołując radę wojenną, czy w ogóle niszczyć świątynię o takiej budowie. Niektórym wydawało się bowiem właściwe, aby poświęcona świątynia, wyróżniająca się ponad wszystko, co ludzkie, nie została zburzona, gdyż służyłaby jako świadectwo rzymskiego umiarkowania, podczas gdy jej zniszczenie stanowiłoby wieczyste piętno okrucieństwa.
(2.30.7) Ale inni, przeciwnie, nie zgadzali się z tym – w tym sam Tytus. Twierdzili oni, że zniszczenie Świątyni jest priorytetem numer jeden, aby całkowicie zniszczyć religię [za Sewerem].

Tacyt lub inny klasyczny autor użyłby słowa superstitio (obca wiara religijna). Porównaj Hist. 5.8 i Ann. 15.44 (exitiabilis superstitio)] Żydów i Christiani: Bo chociaż religie  [tj. zabobony] te są sprzeczne, to jednak nie mniej rozwinęły się z tych samych źródeł. Christiani powstali z Żydów: Po usunięciu korzenia, gałąź [stirps] łatwo się ulega zniszczeniu. ⁷ Laupot, ibidem, s.234

Józef Flawiusz podaje analogiczną relację w Wojnie 6,236-243, ale jest to relacja stronnicza, na korzyść Tytusa. Sewer prawdopodobnie zachował mniej stronniczą wersję tejże relacji.

Laupot nie uważa, że christiani u Tacyta to ci sami chrześcijanie, co “chrześcijanie Pawła” (określenie Laupota). ⁸ Laupot, ibidem, s.234 Ale mogliby nimi być! Wszystko co christiani oznaczało to żydowscy mesjaniści! James Dunn stwierdza przy omawianiu tegoż terminu użytego w Dziejach Apostolskich 11:26:

Christianoi jest latynizmem (christiani), na wzór Herodianoi (Herodianie), lub Kaisarianoi (Cezarejczycy) – czyli zwolennicy lub członkowie frakcji, która uważała tego, który został wymieniony za swojego przywódcę. Sugeruje to, że tytuł ten został ukuty przez rzymskie władze w Antiochii, które dostrzegły w poszerzającym się kręgu zwolenników człowieka znanego jako ‘Chrystus’ znaczącą frakcję w antiochejskim tyglu żydowskim. ⁹Dunn, James D. G., The Partings of the Ways, Between Christianity and Judaism and their significance for the character of Christianity, 2nd Ed. (SCM … Czytaj dalej 

Żaden chrześcijanin nie może zaakceptować rebelianckich początków i jako takie istnieją liczne luki (takie jak luka Kaligula/Klaudiusz w Annales). Ivan Prchlík ¹⁰Prchlík, Ivan, Tacitus’ knowledge of the origins of Christianity, Acta Universitatis Carolinae, Philologica 2/ Graecolatina Pragensia, (2017), … Czytaj dalej poczynił ciekawe spostrzeżenie na temat brakujących lat 29-31 w Annales Tacyta, ubytek w

księdze V stałby się również dobrze wytłumaczalny, gdyby jakiś mnich rozgniewany sposobem, w jaki Tacyt pisał w niej o Jezusie, zepsułby ją.

Jeśli Jezus został tu opisany jako buntownik, to tłumaczyłoby to zniszczenie i niezachowanie tej sekcji lepiej aniżeli twierdzi Carrier, że Jezus nie został w ogóle wspomniany. Wtedy nie byłby to wystarczający powód do wyrwania tych stron. Carrier ma jednak rację co do celowego wycięcia:

To, że luka ta jest tak precyzyjna i obejmuje dokładnie te dwa lata jest zbyt nieprawdopodobne, by uznać je za przypadkowy zbieg okoliczności. ¹¹ Carrier, Richard, On the Historicity of Jesus, ibidem, s.303.

Edwin Johnson napisał w swojej książce Antiqua Mater, że Rzymianie używali terminu christiani jako nazwy dla żydowskich mesjanistów. ¹² Johnson, Edwin, Antiqua Mater: A Study of Christian Origins, (Trübner & Co., Ludgate Hill, 1887), rozdz. 1. W genialny sposób wyjaśnia, że rzymscy komentatorzy tamtych czasów po prostu określali wszystkich mesjanistycznych Żydów jako christiani. (Ruch, który podążał za postacią mesjasza, postać ta była zazwyczaj postacią militarystyczną). Powyższy fragment wyjaśnia również, dlaczego sekciarska grupa w Qumran została zniszczona po rzymskiej wojnie żydowskiej, jako że wszyscy mesjaniści stanowili kłopot dla Rzymian. Warto w tym kontekście powtórzyć ostatnią linijkę powyższego cytatu:

Christiani powstali z Żydów: Z usuniętym korzeniem, gałąź [stirps] z łatwością ulega zniszczeniu. (Sulpicjusz, Kronika 2.30.7).

Tutaj christiani oznaczali po prostu wszystkich zbuntowanych żydowskich mesjanistów, którzy przysporzyli nielada kłopotów w rzymskiej wojnie. Ruch nazorejski, do którego przyłączył się Jezus, zaczął przyjmować nazwę christiani dopiero w II wieku, co poświadczają ich dokumenty z II wieku – Dzieje Apostolskie ¹³Pervo, Richard I., Dating Acts: Between the Evangelists and the Apologists (Polebridge Press, 2006). Pervo doszedł do wniosku, że Dzieje … Czytaj dalej. Termin chrześcijanie został użyty anachronicznie w Dziejach Apostolskich 11:26, ale bardziej prawdopodobne jest, że został przyjęty przez tę nazorejską grupę dopiero w czasie, kiedy tekst ten został skomponowany.

Chrześcijaństwo po raz pierwszy pojawia się w naszych źródłach ponownie na początku II wieku, to znaczy u Ojców Apostolskich (Ignacy, Magn. 10,1-3; Rz. 3,3; Flp. 6,1; Mart. Pol. 10,1). ¹⁴ Dunn, ibidem, s. Xvii.

James Dunn pisze dalej, że w Antiochii wielu Greków i bogobojnych lub “judaizujących” lgnęło w tym okresie do żydowskich ulic i mieszało się ze społecznością żydowską. Józef Flawiusz pokazuje, że było to coś typowego dla wielu miejsc. (Wojna żydowska 2.462-3; 7.45) ¹⁵ Dunn, ibidem, s. xv, fn 23 . To właśnie tutaj Laupot pomylił się, myśląc, że Tacyt komentował rzeczywistą sektę, a nie po prostu wszystkich żydowskich mesjanistów w ogóle. To z kolei sugeruje również, że grupa mesjańska Jezusa miała buntownicze początki. Laupot ma rację, dostrzegając, jak rzymscy komentatorzy opisywali tych mesjanistycznych Żydów. Należy zauważyć “opisanie przez Tacyta w Annales 15.44 superstitio christiani jako niebezpiecznych (exitiabilis), złowrogich (atrocia), złych (malum), itd. oraz przedstawienie przez Swetoniusza christiani w Neronie 16. 2 jako podążających za “nową i niebezpieczną [malfica] superstitio.” ¹⁶ Laupot, ibidem, s.237 Pliniusz Młodszy (który mówił o rzeczywistej sekcie Jezusa) oskarża ich o bycie “zarażonymi tym zakaźnym przesądem.” (Pliniusz Młodszy, Księga 10, List 96). 

       Ma to oczywiście sens w odniesieniu do tak zwanej wzmianki Swetoniusza o Żydach w Życiu Klaudiusza 25.5 o Chrestosie, który został wyrzucony z Rzymu za panowania Klaudiusza. Nie miał on na myśli ruchu Jezusowego, jako że niektórzy apologeci zrównują tego Chrestosa (powszechne imię niewolnika) z Chrystusem, ale ogólnie żydowski mesjanizm. Jezus raczej nie znalazłby się w Rzymie w 49r. n.e.! Żydowski mesjanizm i religijno-polityczna rewolta sz,ły w parze. Nie było innych wypędzeń Żydów, takich jak te odnotowane w 139 p.n.e. Również w 19r. n.e. odnotowane w Tyberiuszu Swetoniusza 36: 

Zniósł obce kulty w Rzymie, szczególnie egipski i żydowski, zmuszając wszystkich obywateli, którzy przyjęli te przesądy, do spalenia swoich religijnych szat i innych akcesoriów. 

Ma to o tyle większy sens, że ruchy Jezusowe praktycznie nie istniały w Rzymie za panowania Klaudiusza. (por. Dzieje Apostolskie 18:2, gdzie Paweł podobno spotkał dwóch takich wypędzonych mesjanistycznych Żydów. Dzieje Apostolskie kojarzące się z tymi religijno-politycznymi buntowniczymi postaciami ukazują tylko wspólne cechy wczesnego chrześcijaństwa i rebelianckich żydowskich mesjanistów).

Edwin Johnson ¹⁷ Johnson, ibidem, s.5 komentuje, że, Tacyt “nie mógł nic wiedzieć o rozróżnieniu między wierzącymi w mesjasza a wierzącymi w mesjasza Jezusa. Pisząc o wydarzeniu z roku 70, pozwala nam zrozumieć, jak mesjańskie oczekiwanie ukształtowało się w myśli Rzymianina.” I…

Nasze wyjaśnienie fragmentu u Tacyta jest więc takie, że termin christiani miał dla niego wartość zupełnie inną niż ta, którą od dawna nosi dla nas i historii świata, odkąd wielkie mesjańskie złudzenia [mesjanistów] ulotniły się….. , którzy byli rozpaleni tymi żarliwymi i namiętnie ufnymi nadziejami na upadek Imperium Rzymskiego i ustanowienie królestwa Hagioi i wybranych, które znajdują odzwierciedlenie w Księdze Henocha i Apokalipsie. ¹⁸ Johnson, ibidem, s.6-7

To pokazuje oczywiście, że rzymscy komentatorzy nie mieli na myśli tego, co nam się wydaje, że mieli na myśli, gdy używali terminu “christiani”. Nie mieli na myśli chrześcijaństwa, lecz żydowski mesjanizm. A postać, którą mieli na myśli, była kłopotliwa, gdyz sprawiła im tyle kłopotów podczas wojny żydowskiej. W późniejszym czasie ruch chrześcijański przyjął ten termin w II wieku, ale pierwotnie znani byli jako nazorejczycy.

Tacyt pomija imię Jezus, więc jeśli używał mojego zrekonstruowanego TF, byłoby to zgodne z Józefem Flawiuszem (którego znamy dzięki krytyce tekstualnej), który nie znał imienia Jezusa.

Helen Bond w swojej najnowszej książce The first biography of Jesus twierdzi, że Ewangelia Marka:

rozlicza się z atmosferą prześladowań, która tak mocno wisi nad tym dziełem, [Mk 4:17; 8:34; 10:37-40; i 13:9-13], prześladowań, które brutalnie i niespodziewanie wybuchły za czasów Nerona w 65r. n.e. i równie dobrze mogły nadal zagrażać wspólnocie wyznawców Chrystusa po wojnie. 

Znajomość triumfu Flawiuszów, obchodzonego w Rzymie w 71 roku, także może być wyjaśnieniemi motywu “antytriumfu” [Jezusa], który kilku badaczy wykryło w relacji Marka o ukrzyżowaniu.” ¹⁹ Bond, Helen, The First Biography of Jesus, Genre and Meaning in Mark’s Gospel, (William B. Eerdmans Publishing Company, 2020) Introduction .

Istnieje widoczna aluzja do Nerona w Apokalipsie Jana poprzez gematrię, która dodaje wagi prześladowaniom Nerona i ich znaczeniu dla zwolenników Jezusa. (Apokalipsa 13:18). Schmidt rozpoznaje “szczególny segment narracji o ukrzyżowaniu (Mk 15,16-32) przywołujący rzymską procesję triumfalną, i to, że Marek zaprojektował ten ‘anty-triumf’, aby zasugerować, że pozorny skandal krzyża jest w rzeczywistości wywyższeniem Chrystusa.” ²⁰ Schmidt, T.E. 1995 ‘Mark 15:1 . Winn, używając pracy Schmidta, wymienia te paralele:

1. Markowe odniesienie do “pretorian“, które jest analogią do obecności gwardii pretorian podczas rzymskiego pochodu triumfalnego (15,16);

2. Markowe odniesienie do obecności “całej kohorty” podczas procesu Jezusa, które jest analogią do obecności takiej jednostki podczas rzymskiego pochodu triumfalnego (15,16);

3. Jezus został przyozdobiony purpurową szatą, którą nosił również rzymski triumfator (15,17);

4. Jezus przyozdobiony koroną cierniową, analogicznie do triumfatora, który nosił koronę laurową (15,17);

5. Jezus odbiera szydercze honory od rzymskich żołnierzy mogące stanowić analogię do honorów oddawanych triumfatorowi (15,18-19);

6. Triumf Jezusa osiąga punkt kulminacyjny na Golgocie, “miejscu czaszki“, a triumf Rzymian osiąga punkt kulminacyjny na Kapitolu, nazwanym tak ze względu na czaszkę, którą znaleziono przy zakładaniu fundamentów budowli (Mk 15,22; Liwiusz 1,55);

7. Jezusowi proponuje się wino do picia, a on odmawia go, co stanowi analogię do zaoferowania wina triumfatorowi, który ją odrzuca (15,23);

8. Natychmiast po zaoferowaniu wina Jezus zostaje ukrzyżowany, podczas gdy byk jest poświęcany bezpośrednio po tym, jak triumfator odmawia wina (15,24);

9. Jezus zostaje ukrzyżowany między dwoma łotrami, podczas gdy triumfator zazwyczaj siedział między dwiema osobami (15, 27);

10. Po swojej śmierci Jezus zostaje okrzyknięty “Synem Bożym” przez rzymskiego setnika, co jest powszechnym tytułem triumfującego cesarza rzymskiego (15, 39). ²¹Winn, Adam, Tyrant or Servant? Roman Political Ideology and Mark 10.42-45, Journal for the study of the New Testament 2014, Volume: 36 issue: 4, s. … Czytaj dalej

Kpienie z Jezusa jako króla żydowskiego znajduje przybliżoną paralelę w Flakkusie Filona 6,36-39; Przy okazji wizyty króla Agryppy I w Aleksandrii lud pochwycił szaleńca imieniem Karabasz. Ponieważ Agryppa nie cieszył się popularnością, miejscowa ludność urządziła biednemu Karabaszowi szyderczą koronację. Zainteresowanie ewangelisty przedstawieniem Jezusa jako rywala Cezara sprawiło, że skojarzył on tę perykopę bliżej z opowiadaniem o Agryppie I, zawartym we Flakkusie 6,36-39. Incydent z Karabaszem pokazuje, jakie szyderstwa spotkałyby tych mesjańskich buntowników podczas ich egzekucji. Bez wątpienia Marek wykorzystał ten incydent do napisania swojej Ewangelii. (Por. Iz 50,6-7; 4 Mch 6,1-30, o traktowaniu Eleazera; 1 Mch 10,20,62 o purpurowej szacie. Por. także Wojnę żydowską Flawiusza 6.301-309 dla podobieństw z Jezusem Ben Ananiaszem).

ŹRÓDŁA FLAWIUSZA:

Niektóre z mniej znanych postaci, które nie doczekały się wzmianki w pierwszej książce Flawiusza Wojna żydowska, znalazły się w jego Dawnych Dziejach Izraela. Postacie te nie były głównymi graczami w okresie poprzedzającym rzymsko-żydowską wojnę lat 66-70. W czasie, gdy Flawiusz pisał Dawne Dzieje, te same postacie, które nie zostały wymyślone od ręki, tym razem zostały uwzględnione. Flawiusz miał do tego czasu pełny dostęp do zapisów cesarskich i senatorskich. Był bardzo dobrym przyjacielem Tytusa i w pełni korzystał z pomocy cesarskiego sekretarza Epafrodyta. Swoją książkę Dawne Dzieje zadedykował właśnie Epafrodytowi. Poziom szczegółów, które Flawiusz znał z zabójstwa Kaliguli, spisku i jego następstw oznaczały, że głównym jego źródłem było źródło rzymskie. Jak twierdzi Goud, wykorzystał źródła senatorskie i proklaudyjskie, wraz z trzecim żydowskim źródłem Herodian. ²²Goud, Thomas E., The Sources of Josephus “Antiquities” 19, 480 ff. [Historia: Zeitschrift für Alte Geschichte, Vol.45, no.4 (1996), s. … Czytaj dalej Jest to przewaga, którą Flawiusz miał nad nawet innymi wybitnymi rzymskimi historykami, takimi jak Tacyt, który twierdził, że nie miał dostępu do zapisów cesarskich. (Historiae 4.40). Van Voorst argumentował, że Tacyt nie czerpał informacji od chrześcijan, o czym może świadczyć jego pogarda dla nich. Nie używał też imienia Jezus. Tacyt używający textus restitutus (zrekonstruowanego powyżej) byłoby prostym wytłumaczeniem. Van Voorst zasugerował, że Tacyt mógł uzyskać informacje o chrześcijanach i pożarze Nerona z Akt Senatu (archiwów Senatu). ²³ Van Voorst, Jesus outside the New Testament, An Introduction to the Ancient Evidence, (William B. Eerdmans Publishing, 2000), s.50-1

W przypadku jednej z takich postaci, “Samarytanin“, która doczekała się jedynie wzmianki w drugiej księdze Dawnych Dziejów Flawiusza, użyłby takich zapisów jak Akta Piłata (Ewangelia Nikodema) jako źródła. Inną podobną postacią, o której Flawiusz nie pomyślałby przy pisaniu Wojny, był pewien człowiek, który w zapisach rzymskich lub herodiańskich mógł być określany jako “Galilejczyk” (por. Dawne Dzieje 18.3.3), i również w tym przypadku musiałby sięgnąć do Akt Piłata po informacje.

Do czasu pojawienia się Ojców Kościoła, uznawali oni Akta Piłata za źródło informacji, ale całkowicie zmyślali to, co w nich było. Nie mieli do nich dostępu i po prostu wysuwali niewiarygodne twierdzenia, że Piłat donosił o boskości Jezusa i że zmartwychwstał (Męczennik 1 Apologia 35; Tertulian Apologia 5,21). Jak twierdzi Paul Winters:

W literaturze drugiego wieku sporadycznie pojawiają się aluzje do protokołów, akt, które rzekomo miały być sporządzone podczas procesu Jezusa na polecenie Piłata. Takie odniesienia mają charakter apologetyczny …… Pisarze czyniący takie aluzje czynili je, nie mając dostępu do żadnych oficjalnych archiwów ²⁴ Winter, Paul, On the Trial of Jesus, (De Gruyter, 2nd Ed., 1974), s.1.  .

Antychrześcijańscy polemiści przerobili również prawdziwe Akta Piłata, co skłoniło Euzebiusza do skomentowania, że ów tekst przekazywany przez antychrześcijańskich pogan został sfałszowane na potrzeby ich propagandy. (EH 9.5.1; 9.7.1). Ci antychrześcijańscy poganie wykorzystali oryginalne Akta Piłata, aby stworzyć swoją szczególną polemikę za panowania cesarza Maksymina. To, co mamy teraz, to chrześcijańskie Akta Piłata, obecnie znane jako Ewangelia Nikodema. Jest to pobożne fałszerstwo, które miało przeciwdziałać przerobionym Aktom Piłata cesarza Maksymina (obecnie zaginionym). Cesarz Maksymin przerobił oryginalne Akta Piłata. Akta Piłata cesarza Maksymina były postrzegane jako polemiczna wersja Akt Piłata, więc historie ewangeliczne zostały przetransferowane na nowe chrześcijańskie Akta Piłata, a więc zostały gruntownie przerobione. Mimo to wciąż istnieją dowody na istnienie poprzedniej wersji Akt Piłata wydanych przez cesarza Maksymina, które zawarte są w Ewangelii Nikodema. Fragmenty podobne do tego, w którym Piłat informuje Żydów, że Jezus uzdrawia za pośrednictwem boga Asklepiosa: 

Piłat rzekł do nich: Za jakie złe czyny? Oni mu rzekli: On jest czarnoksiężnikiem, a przez Belzebuba, księcia diabłów, wypędza diabły, i wszyscy są mu poddani. Piłat mówi do nich: To nie jest wypędzanie diabłów przez ducha nieczystego, ale przez boga Asklepiosa. (Akta Piłata, rozdz. 1, Pierwsza forma grecka).

Pokazuje to, że nawet chrystianizacja Akt Piłata wciąż zachowała niektóre pogańskie fragmenty, wygląda to więc jak przerobione przez Maksyminów Akta Piłata. Oryginalne Acta Pilati zostały bezpowrotnie utracone. Widzieliśmy to samo w odniesieniu do TF, narracja o Emaus u Łukasza została użyta do przerobienia oryginalnego negatywnego TF.

Podsumowując więc, aby Flawiusz mógł uwzględnić pomniejsze postacie w swojej późniejszej książce Dawne Dzieje Izraela, musiałby skonsultować się z rzymskimi rejestrami (będąc podnóżkiem Flawiuszów miałby do nich pełny dostęp). W przypadku takich pobocznych postaci jak “Samarytanin” czy “Galilejczyk” (tj. Jezus), musiałby sięgnąć do Akt Piłata (już nieistniejących). Wcześni Ojcowie Kościoła uznawali Akta Piłata, ale zmyślali to, co było w nich zawarte. Tymczasem antychrześcijańscy polemiści wykorzystali swoją wersję Akt Piłata, na którą Euzebiusz się skarżył i przeciwko której protestował. To właśnie od czasów Euzebiusza chrześcijanie mieli pełną władzę nad księgami i musieli zniszczyć te szkodliwe narracje. Nowe fałszywe Akta Piłata (Ewangelia Nikodema) zostały skomponowane jako kontrnarracja. Podejrzewa się, że przerobiono po prostu pogańskie Akta Piłata. Z kolei pogańskie Akta Piłata przerobiły oryginalne Akta Piłata. Józef Flawiusz korzystałby właśnie z oryginalnych Akt Piłata przy komponowaniu swojej historii na potrzeby Dawnych Dziejów. Byłby to argument za niezależnym źródłem dla chrześcijaństwa. To stawia historyczność Jezusa na tym samym poziomie, co wszystkie inne mesjańskie postacie z dzieł Flawiusza.

Myślę, że jest bardzo prawdopodobne, że istniał oryginalny TF, który opisywał Jezusa jako przywódcę ruchu oporu, co zostało poświadczone w antychrześcijańskiej polemice. To jest to, co Euzebiusz ukrywał. To jest powód interpolacji.

Paweł zaświadcza o ukrzyżowaniu, ale nie zaświadcza, że miało ono miejsce za czasów Piłata. Ponieważ Whealey wykazała, że fragment Flawiusza istniał (nie został stworzony ex nihilo), nawet jeśli nie możemy użyć rekonstrukcji jako dowodu, to możemy użyć faktu, że istniał jako negatywny oryginał. Nawet bez rekonstrukcji znajduje się on pośrodku fragmentów Piłata i dlatego może być użyty do ukrzyżowania za czasów Piłata. Wierzę, że Flawiusz uzyskał swoje informacje z innych źródeł niż chrześcijańskie, tak jak prawdopodobnie uzyskał swoje informacje o “Samarytaninie” z źródła niezależnego od Samarytan. Flawiusz był bardzo dobrym przyjacielem Tytusa i miał pełne prawo do korzystania z usług cesarskiego sekretarza Epafrodyta. Chrześcijanie, Samarytanie, sykariusze, czy inne tego typu mesjańskie grupy znajdowały się na wyciągnięcie ręki Flawiusza, jego pomoc stanowiły zapisy.

Te antychrześcijańskie polemiki z Jezusem jako przywódcą buntu można nawet dostrzec w Ewangelii Łukasza. W rozdzaile 23 Jezus jest uważany za wystarczająco niebezpiecznego, by wzniecić powstanie:

Tam zaczęli oskarżać Go: «Stwierdziliśmy, że ten człowiek podburza nasz naród, że odwodzi od płacenia podatków Cezarowi i że siebie podaje za Mesjasza – Króla».  Piłat zapytał Go: «Czy Ty jesteś Królem żydowskim?» Jezus odpowiedział mu: «Tak, Ja Nim jestem». (Łk 23:2-3)

W innym miejscu Piłat mówi:

«Przywiedliście mi tego człowieka pod zarzutem, że podburza lud. Otóż ja przesłuchałem Go wobec was i nie znalazłem w Nim żadnej winy w sprawach, o które Go oskarżacie. (Łk 23:14).

Dla przywódców mesjańskich podburzanie tłumu okazywało się zwykle niebezpiecznym zajęciem i zazwyczaj kończyło się egzekucją, co znajduje odzwierciedlenie w Ewangelii Jana:

Wobec tego arcykapłani i faryzeusze zwołali Wysoką Radę i rzekli: «Cóż my robimy wobec tego, że ten człowiek czyni wiele znaków? Jeżeli Go tak pozostawimy, to wszyscy uwierzą w Niego, i przyjdą Rzymianie, i zniszczą nasze miejsce święte i nasz naród». Wówczas jeden z nich, Kajfasz, który w owym roku był najwyższym kapłanem, rzekł do nich: «Wy nic nie rozumiecie i nie bierzecie tego pod uwagę, że lepiej jest dla was, gdy jeden człowiek umrze za lud, niż miałby zginąć cały naród». (J 11:47-50).

Postrzegam ruch Jezusa jako reakcyjny z charakteru, ponieważ istniał on w burzliwych czasach. Nie oceniam wartości terminu “przywódca ruchu oporu”, jako Jezus żył w bardzo nieciekawych czasach. Jeżeli przestudiujecie ustęp Testamonium Flavianum i przeczytacie akapit przed TF, (np. Dawne Dzieje 18.3.2), to zauważycie, że mnóstwo nieuzbrojonych Żydów zostało zabitych przez ludzi Piłata. W czasach współczesnych U2 śpiewało piosenkę “Sunday Bloody Sunday” o zabiciu tłumu nieuzbrojonych irlandzkich demonstrantów, co zapoczątkowało 30-letnią wojnę partyzancką. Postrzegam ruch Jezusa jako ten sam typ reakcyjnego ruchu oporu, a Jezus (król żydowski) został ukrzyżowany za podburzanie.

Zrekonstruowany TF sugeruje, że Jezus poprowadził dwie grupy, Judejczyków i Galilejczyków, do buntu (odzwierciedlonego w niemożliwym do zrealizowania przez Marka wydarzeniu oczyszczenia Świątyni, funkcjonującego jednak jako konstrukcja literacka), co spowodowało jego egzekucję przez ukrzyżowanie.

Istnieje wiele wskazówek w Ewangeliach, że niektórzy z naśladowców Jezusa byli gorliwymi buntownikami. Jak stwierdził Carmichael ²⁵ Carmichael, Joel, The Birth of Christianity: Reality and Myth, (Hippocrene Books, 1989), s.189. :

Echo zelotów, na przykład, jest uderzające. Wspmniany został Szymon “Kananejczyk” (na liście dwunastu wyznaczonych przez Jezusa) (Mk 3,18). Dwaj synowie Zebedeusza (Jan i Jakub) zostali nazwani “synami gniewu”, co jest echem przemocy związanej z działalnością na rzecz Królestwa Bożego. Również Szymon Skała jest nazwany “Baryon”, tak jakby oznaczało to “Bar Jonasz”, czyli syn Jonasza, ale “Baryon” oznaczało “buntownika, banitę”, politycznego lub społecznego wyrzutka żyjącego “na zewnątrz”, z dala od osiadłych obszarów kontrolowanych przez państwo.

Rozwinę wszystkie te kwestie poruszone powyżej.

SZYMON GORLIWY

Mk 3:18 (por. Mt 10:4) podaje Szymona Gorliwego jako jednego z uczniów. Hebrajskie słowo ‘cana’ oznacza gorliwość i dlatego współczesne przekłady tłumaczą je jako Szymon Zelota. 

Łukasza 6:15 i Dzieje Apostolskie 1:13 zachowały go przez cały czas jako Szymona Gorliwego.

SYNOWIE ZEBEDEUSZA:

Jakub i Jan, synowie Zebedeusza byli znani jako “Boanerges”, co jest transliteracją aramejskiego “benai regesh” i oznacza “synowie gniewu”, a nie “synowie gromu”, jak błędnie podaje Marek. Nazwa ta była odzwierciedleniem ich przemocy widzianej w Łukasza 9:53-56.

SZYMON SKAŁA:

Markus Bockmuehl ²⁶ Bockmuehl, Markus, Simon Peter’s Names in Jewish Sources, journal of jewish studies, vol. lV, no. 1, spring 2004, s.65. pyta w swoim artykule czy Szymon Piotr był “Synem Jonasza” czy “Terrorystą”?

Greckie imię Szymona brzmi niezgrabne w Ewangelii Mateusza 16:17

ἀποκριθεὶς δὲ ὁ Ἰησοῦς εἶπεν αὐτῷ Μακάριος εἶ, Σίμων Βαριωνᾶ, ὅτι σὰρξ καὶ αἷμα οὐκ ἀπεκάλυψέν σοι ἀλλ’ ὁ πατήρ μου ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς-.

– “Σίμων Βαριωνᾶ”(Szymon Bariona):

Shimon (Simon) to imię hebrajskie, bar to aramejskie dla syna, a Jonas lub Jona to grecka forma hebrajskiego imienia Yonah. Jednak w tekście greckim imię to brzmi jako bariona (Βαριωνᾶ). Wiemy, że słowo to było konotowane w Talmudzie z banitami,, b. Gittin 56a, Bariona – to słowo nie ma oddźwięku w grece, ma precyzyjne znaczenie w aramejskim – uciekinier lub banita. W Talmudzie bariona i jego liczba mnoga – biryonim – używane są na określenie gorliwych bojowników, którzy walczyli przeciwko Rzymowi. Nawet jeśli przyjmiemy niezgrabne greckie tłumaczenie, istnieje znane porównywalne odniesienie do typów zelotów, które ma swoją paralelę w jednym ze zwojów znad Morza Martwego (4Q 541), w którym postać mesjańska została nazwana “hayonah”, “gołąb”.  S(h)imon barjonah może być odczytywany jako S(h)imon syn gołębicy.

     Podsumowując niektóre z punktów tego artykułu, widzimy, że antychrześcijańscy polemiści posiadają niezależne źródło od Ewangelii, a tym głównym źródłem, jak podejrzewam, był oryginalny TF. Podejrzewam, że Flawiusz uzyskał informacje z dokumentów cesarskich, ponieważ był dobrze wtajemniczony u Tytusa. Oryginalny TF był dowodem na istnienie Jezusa, zanim został nadpisany. To stawia Jezusa na tym samym poziomie historyczności, co wszystkie inne postacie mesjańskie znalezione w dziełach Flawiusza.

KWESTIA NAZARETU/ NAZOREJCZYKÓW:

Najbardziej przekonującym aspektem historyczności Jezusa jest to, że należał on do mesjańskiej grupy nazorejczyków. Ewangelia Mateusza przedefiniowała znaczenie Nazarejczyka, aby móc powiedzieć, że była to osoba, która pochodziła z Nazaretu, może to działać w języku angielskim lub greckim, ale w języku aramejskim/hebrajskim te dwa słowa nie mają ze sobą nic wspólnego (nazwa Nazaret nie jest w żaden sposób związane z tytułem ” Nazorejczyk). Chilton zauważył w Ewangeliach sposób obchodzenia się przez nie z terminem Nazorejczyk: 

“Jednak dzieje się tu coś więcej. Jezus rzadko nazywany jest “z Nazaretu” lub “pochodzący z Nazaretu” … . Zwykle nazywa się go “Nazorejczykiem” lub “Nazarejczykiem”. Skąd ten przymiotnik i skąd ta niepewność w pisowni? Septuaginta pokazuje nam, że istniało wiele różnych transliteracji słowa “Nazarejczyk”: odzwierciedla to niepewność co do tego, jak przekazać ten termin w języku greckim…. Niektóre z tych wariantów są w rzeczywistości bardzo bliskie temu, co znajdujemy w Ewangeliach na określenie Jezusa. . . .” ²⁷Chilton, Bruce, “James in Relation to Peter, Paul, and Jesus,” in Bruce Chilton and Jacob Neusner, eds., The Brother of Jesus: James the Just and … Czytaj dalej

Istnieją dwa możliwe etymologiczne źródła słowa Nazorejczyk, jednak oba oznaczają sektę a nie lokalizację geograficzną.. 

          Pierwsze wyjaśnienie zostało podane przez J. S. Kennarda, który widzi nazirejczyków jako tytuł dla oddzielonych w Liczb 6. ²⁸Kennard, J. S., “Was Capernaum the Home of Jesus?” Journal of Biblical Literature 65, no. 2 (June 1946): pp.131–41; and “Nazorean and … Czytaj dalej. Pochodzi on od rzeczownika נזיר (nazir) lub od czasownika נזר (nazar), oddzielać lub konsekrować, (lub poświęcać się). Hebrajska podstawa nazarejczyka to NZR. W przypadku terminu nazirejczyk, grecka litera zeta oddaje hebrajską literę zayin.  Tak więc daje to hebrajską bazę jako NZR, w przeciwieństwie do NZTR omawianego dalej.

       Drugie możliwe pochodzenie słowa nazorejczyk wywodzi się z hebrajskiej podstawy NTZR, od której pochodzą dwa identyczne (poza samogłoskami) hebrajskie słowa. Pierwsze słowo to netzer נֵצֶר podawane przez Laupot ²⁹Laupot, Eric , Tacitus’ Fragment 2: The Anti-Roman Movement of the “Christiani” and the Nazoreans,Volume:54 (2000), Vigiliae … Czytaj dalej, który widzi w tej nazwie pochodną Izajasza 11:1 łączącą hebrajskie słowo ‘netzer’ (gałąź) NTZR ³⁰‘netser’ meaning branch which conceptually meant descendants as in descendants of the Davidic line, a concept so important to Jewish messianism. … Czytaj dalej

 z greckim transliterowanym słowem Ναζωραῖος i Ναζαρηνός ( nazorejczyk). Słowo ‘netzer’ pochodzi od dokładnie tej samej hebrajskiej podstawy dla ‘posiadaczy’, jak omówiono dalej. (Hebrajski nie miał samogłosek, więc słowa mogą być interpretowane tylko z ich kontekstu). Gałąź była używana jako termin dla królewskiego potomka króla Dawida, tak ważny dla wszystkich żydowskich grup mesjanistycznych. Wszystkie mesjanistyczne grupy żydowskie twierdziły, że pochodzą z domu Dawida. Izajasz 11:1 użył netzer w odniesieniu do Meshiacha (Mesjasza).

       Innym znaczeniem NTZR było “Strażnicy przymierza” od zbiorowego hebrajskiego słowa “nazorim” w liczbie mnogiej. Również oni byli zwolennikami mesjańskiego dziedzica, który był nazywany Gałęzią (“netzer”). Ci wyznawcy nazywali siebie “netzerim”. 

       Wyrażenie “dozorcy przymierza” lub “strażnicy przymierza” (“natsorim ha brit”) pojawia się wielokrotnie jako nazwa sekty w Zwojach znad Morza Martwego. W języku aramejskim zbiorowe słowo w liczbie mnogiej oznaczające “dozorców” (jak w więzieniu – “dozorca”, lub “strażnik”) to “natsorim” “natzorim” “nazorim” (wszystkie warianty transliteracji nun, tsadi, resh, mem) [porównaj hebrajskie “shomrei”, słowo źródłowe dla Samarytan]. Dzieje Apostolskie przyznają, że było to imię sekciarskie [“NazOraios” z omegą (Ω) w języku greckim, co wskazuje, że pochodzi od aramejskiego “NazOrim”, a nie od nazwy miejsca NazAreth].³¹Lawson, C. H., Reconstructing Jesus: What if the historical Jesus was the heir to the throne? A reconstruction based on the First Century Dead Sea … Czytaj dalej

        W Talmudzie Jezus jest znany jako Yeshu ha notsri, jak widać w manuskryptach (fragmenty Avodah), to też pochodna od gałęzi.

       William Smith twierdzi, że Nazorejczyk występuje “bez żadnej sugestii tendencyjnej, szczególnie w Dziejach Apostolskich, a ponad wszystko, jest używany w liczbie mnogiej jako nazwa nowych wyznawców religii (Dz 24:5): Tertullus opisuje Pawła jako przywódcę herezji “nazorejczyków”. Wydaje się niemożliwe, aby ta nazwa stała się ich wulgarnym określeniem, chyba że było to bardzo wczesne i ważne określenie…… W Ewangelii Marka epitet ten jest tak charakterystyczny, że jest wkładany w usta służącej jako nazwa aresztowanego: “Ty też byłaś z Nazarejczykiem (Jezusem)” (Mk14,67). Wszystko to wskazuje, że epitet ten był od samego początku bardzo charakterystyczny i znany, był nazwą samodzielną, co byłoby bardzo dziwne, gdyby rzeczywiście pochodził z jakiejś nieznanej miejscowości.” ³²Smith, William Benjamin, Meaning Epithet Nazorean (Nazarene), The Monist , January, 1905, Vol. 15, No. 1 (January, 1905), 27-6. Published by Oxford … Czytaj dalej

Oczywiście Ewangelia Marka sugeruje Kafarnaum jako rodzinne miasto Jezusa, gdyż było ono rzeczywiście rodzinnym miastem Jezusa w tej Ewangelii:

-Mk 2:1 Gdy po pewnym czasie wrócił do Kafarnaum, posłyszeli, że jest w domu.

-Mk 2:15: Gdy Jezus siedział w jego domu przy stole

-Mk 3:20: Potem przyszedł do domu …

       Dr R. M. Price wyjaśnił, dlaczego zmieniono epitafium Jezusa – “Chrześcijanie nie mogli już dłużej wyobrażać sobie, że ich Pan był po prostu “wierzącym” [tj. nazarejczykiem] jak oni sami, więc wywnioskowali, że jego słynny epitet oznaczał, że pochodził z Nazaretu” ³³  Price, R.M., Deconstructing Jesus rozdz., przypis 25. Należy również zauważyć, że Mateusz zmienia Markowe użycie rabbi / nauczyciel i … Czytaj dalej.

     Schonfield dostrzega główną przyczynę tej zmiany: “Imię, które nosi, Jezus Nazarejczyk, ma północne implikacje sekciarskie….” ³⁴ Schonfield, Hugh J., The Passover Plot, (1st edition 1965), Special 40th Anniversary Edition: The Disinformation Company 2005, s.39. . Gdyby chciano ukryć implikację tego imienia dla sekciarskiej grupy nazarejczyków, wygodnym sposobem byłoby powiedzenie, że imię to pochodzi od Nazaretu. Zarówno Łukasz jak i Mateusz powielający wcześniejsze manuskrypty z Mk 1:9 nie mają ani jednej wzmianki Marka o Nazarecie. Jak twierdzi Turton ³⁵Turton, Michael A., Historical Commentary on the Gospel of Mark. … Czytaj dalej odniesienie Marka 1:9 do Nazaretu “nie pojawia się w równoległych fragmentach u Mateusza i Łukasza. W Łukaszu Jezus idzie do chrztu z Galilei, ale nie ma tam Nazaretu. Dowody z Łukasza są jeszcze bardziej przekonujące, biorąc pod uwagę, według Ehrmana ³⁶ Bart Ehrman blog: Did Luke originally have chapters1-2? https://ehrmanblog.org/did-luke-originally-have-chapters-1-2/

 , że narracje o narodzinach, rozdział 1 i 2 są późniejszymi dodatkami do Łukasza, dlatego Łukasz nie przedstawił jeszcze Jezusa jako pochodzącego z Nazaretu. Turton idzie dalej i twierdzi: “jest to jedyne użycie słowa “Nazaret” u Marka; wszystkie inne użycia są greckim słowem, nazarhnos, ogólnie tłumaczonym jako “Nazarejczyk”. “Nazarejczyk” może odnosić się albo do określenia sekciarskiego, albo do “(miejsca) Nazara”, ale nie może oznaczać “z Nazaretu”.

Jak zauważył Carrier

nie ma żadnego dobrego powodu, dla którego Jezus był nazywany Nazarejczykiem (Mt 26:71; Łk 18:37; J 18:5-7 i 19:19), a jego naśladowcy nazarejczykami, poza tym, że termin ten pierwotnie nie był związany z Nazaretem i pierwotnie związany był z sektą.

Nazoraios nie ma gramatycznego związku z nazar, Nazaret lub Nazaret. Nazor- i nazar- są całkowicie odrębnymi nazwami. Mateusz nie zna innej pisowni niż Nazoraios (Nazorejczyk) i korzystał z Marka jako źródła.” ³⁷ Carrier, On the Historicity of Jesus, ibid, ch10 fn34. .Nazwa Nazaret nie jest w żaden sposób związana z tytułem “Nazarejczyk”, ponieważ nazwy sekciarskie nie oznaczały miejsca pobytu.  

      Nazoraios nie ma gramatycznego związku z nazir, (źródłosów Nazirite). “Natzor” i “nazir” to zupełnie inne źródłosłowia. Główną różnicą w źródłosłowiach są litery “z”. Z” w Nazarecie to litera tsadi w języku hebrajskim. Litera “z” w słowie ” nazirejczyk” to hebrajska litera zayin. Nazaret: נָצְרַת (z tsadi) i Nazirejczyk: נזיר (z zayin) nie są ze sobą powiązane. Słowa te w ogóle nie są ze sobą w żaden sposób powiązane. Osoba z Nazaretu byłaby Nazarethenos lub Nazarethaios z greki, a jeśli byłoby to w języku hebrajskim Nazaret byłby Nazrat, a osoba z Nazaretu jest wtedy Nazrati, ale nigdy Nazarejczykiem lub Nazorejczykiem. Co więcej, istniały ruchy mające na celu odseparowanie Jezusa od wyrafinowanej kultury greckiej i oddalenie go od judaizmu, a w szczególności oddalenie go od skrajnie fundamentalistycznego judaizmu (zwłaszcza od grupy mesjanistów, takich jak nazarejczycy). W czasach, gdy po rzymskiej wojnie żydowskiej powstawały Ewangelie na wszystkich mesjanistów patrzono z podejrzliwością.

       David Oliver Smith ³⁸ Smith, David Oliver, Unlocking the Puzzle, Wipf and Stock, Eugene, (2016) s.33-4 dostrzega, że Nazaret łamie struktury chiastyczne, które tak lubiła Ewangelia Marka. Jest możliwe, że pierwotna Ewangelia Marka w 1:9 miała “Nazarejczyka”, a “Nazaret” jest późniejszą redakcją. Istnieje kilka powodów, dla których użycie “Nazaret” w tym wersecie jest podejrzane:

1. Marek zidentyfikował Jezusa jako “Nazarēnou” cztery razy (są różne końcówki dla różnych przypadków), a 1:9 jest jedynym przypadkiem, w którym użyto “Nazaret”. Podczas gdy absolutna spójność nie jest wymagana, to ciekawe jest, że 1:9 różni się od pozostałych czterech razy.

2. Mateusz wyeliminował “Nazarejczyka” Marka we wszystkich fragmentach Mateusza, które są równoległe do użycia “Nazarejczyka” przez Marka. W Mt 3:13, kiedy Jezus przychodzi do chrztu, opisuje Jezusa jako “Jezusa z Galilei”, eliminując “Nazarejczyka” lub “z Nazaretu”, który znajdował się tam pierwotnie u Marka. W Mt 2:23 Mateusz mówi, że Jezus i jego rodzina przenoszą się z Egiptu do Nazaretu, i dodaje, że to wypełnia proroctwo, że będzie nazwany “Nazōraios” (Nazarejczyk).

3. Marek zazwyczaj używał przedimka przed “Jezusem”, tak jak to zrobił w 1:14 “przyszedł Jezus do Galilei”, tak jak właśnie w cytacie Mt 3:13. Jednak rodzajnik nie występuje przed “Jezusem” w kanonicznym Marku 1:9. To może być dowód na późniejszą redakcję.

4.4. Jeśli “z Nazaretu” w 1:9 pierwotnie było “Nazarejczykiem”, byłoby to dokładne dopasowanie trzech słów w (K, K’) w strukturze chiastycznej, w której rozdział 1 Marka jest sparowany z pasją od 14:33 do 16:8. Jest to oczywiście samospełniającą się przepowiedni, ale biorąc pod uwagę poprzednie dziesięć dopasowań i następujące cztery dopasowania, może być tak, że Marek zamierzał dokładnie dopasować słowa w tym rzędzie. Być może w oryginalnej Ewangelii zarówno 1:9 jak i 16:6 identyfikowały Jezusa jako “Nazarejczyka/Nazorejczyka”.

       Mateusz próbuje zatrzeć związek Jezusa z jakąś przedchrześcijańską powstańczą “sektą Nazarejczyków”, ale zachował użycie tego terminu w swojej Ewangelii (na szczęście dla nas). Może to zrobić, ponieważ przedefiniował termin, aby oznaczał on kogoś pochodzącego z Nazaretu – dlatego nie musiał przestać używać terminu nazoraios. Termin ten musiał być zbyt dobrze znany, dlatego go nie uzywano.

Robi to w tym wersecie: Mateusza 2:22-23

Otrzymawszy zaś we śnie nakaz, udał się w strony Galilei. Przybył do miasta, zwanego Nazaret*, i tam osiadł. Tak miało się spełnić słowo Proroków: Nazwany będzie Nazarejczykiem.

Nie znajdziemy tego nigdzie w Tanachu, że przez proroków, zostanie on nazwany Nazorejczykiem. Widzieliśmy Mateusza bagatelizującego żydowski mesjanizm i bagatelizującego złe konotacje terminu Nazorejczyk. Robi to poprzez ponowne zdefiniowanie pochodzenia terminu od osoby pochodzącej z Nazaretu.

       Nawet jeśli Jezus urodził się w Nazarecie, fałszerstwo Ewangelii próbujących przenieść Jezusa z Nazaretu do Betlejem, aby wypełnić proroctwo i tam się urodzić, jest argumentem za tym, że Jezus urodził się w Nazarecie. (Nie opowiadam się za dychotomią, to że Nazorejczyk nie ma nic wspólnego z pochodzeniem z Nazaretu, nie oznacza, że Jezus nie urodził się w Nazarecie. Jeśli urodził się w Nazarecie, Ewangelia Mateusza wykorzystała ten fakt, aby ukryć prawdziwe znaczenie bycia nazarejczykiem). Jest to sprytne, ponieważ nazorejczyk miał północne sekciarskie mesjańskie konotacje. Jest to część procesu sanityzacji, który obserwujemy w odniesieniu do Jezusa, oddalający go od negatywnych korzeni. Ewangelie pisane po rzymskiej wojnie żydowskiej oznaczały, że Jezus nie mógł być kojarzony z żydowskim mesjanistą, aby zapewnić przetrwanie tego ruchu. 

       Najnowsza archeologia prof. Dark’a dotycząca Nazaretu pokazuje buntownicze czasy Jezusa. Odkryto specjalne silosy o cechach, w które wcinały się wąskie tunele przypominające nory, charakterystyczne dla kryjówek z okresu żydowskich rewolt. W “sztucznych podziemnych przestrzeniach” “najwcześniejszymi cechami były wykute w skale doły do przechowywania plonów (silosy), cysterny do przechowywania wody oraz instalacje do produkcji wina i oliwy z oliwek.” ³⁹Dark, Ken, Roman-Period and Byzantine Nazareth and its Hinterland (The Palestine Exploration Fund Annual), (Routledge 2020). Zgodnie z cytatem … Czytaj dalej Niektóre z tych podziemnych magazynów żywności były używane jako kryjówki dla ludzi podczas kłopotliwych czasów, w których urodził się Jezus.

Prowadzi to do kolejnego zastanawiającego pytania: jeśli Jezus, jak mówią Ewangelie, wybrał Piotra na przywódcę Kościoła, to dlaczego nazarejczykom, po śmierci Jezusa, przewodził nie Piotr, ale Jakub … osoba, która nie jest nawet wspomniana w Ewangeliach jako naśladowca Jezusa za jego życia? Jest to ten rodzaj sprzeczności, który, jeśli logicznie, rozważony, może doprowadzić nas do prawdziwego obrazu historii ruchu Jezusa w Jerozolimie, w przeciwieństwie do obrazu, który późniejszy Kościół chciał propagować. ⁴⁰ Maccoby, The Mythmaker, Paul and the invention of Christianity, (Harper Collins: Barnes & Noble, 1986), s.120 .

Wszystko to pokazuje jedną z wielu przykrywek, jak np. znaczenie brata Jezusa w przywódnictwie ruchu po śmierci Jezusa.

[Jako ciekawostka: Tłumaczenia “Nasorejczyk/Nazorejka” (strażnicy natsorim ha brit) są takie same jak tłumaczenia dla Samarytan/Shomrim.  Samarytanin po hebrajsku: ࠔࠠࠌࠝࠓࠩࠉࠌ, to transliteracja Szamerim ( שַמֶרִים, ‘Strażnicy/Strażniczki/Strażnicy (Tory)’. Mamy jeszcze jedną ciekawą podobną sektę działającą wokół Samarii, a nie Judy, czyli grupę Mandejczyków – potomków Jana Chrzciciela. Pokazuje ona, że grupa ta była podobna do grupy nazorejskiej prowadzonej przez Jezusa. To wszystko dobrze współgra z propagandą Dobrego Samarytanina w Ewangelii Łukasza].

Warto zakończyć ten artykuł cytatem z dr R M Price’a:

Pomimo oddania w wielu angielskich przekładach Biblii, Jezus w Ewangeliach bardzo rzadko nazywany jest “Jezusem z Nazaretu”. Marek nazywa go “Jezusem Nazarejczykiem”, podobnie jak Łukasz dwa razy (Mk 1:24, 10:47, 14:67, 16:6; Łk 4:34, 24:9), podczas gdy Mateusz, Jan i Dzieje Apostolskie zawsze nazywają go “Jezusem Nazarejczykiem” (Mat. 26:71; Jan 18:7). 26:71; Jan 18:7, 19:19; Dzieje Apostolskie 2:22, 3:6, 4:10, 6:14, 22:8, 26:9), podczas gdy Łukasz używa tego epitetu tylko raz (Łk 18:37, epizod Bar-Timaeus, gdzie zastąpił nim “Nazarejczyka” Marka). ….. Różnica między “Nazarejczykiem” a ” Nazorejczykiem” daje nam powód do podejrzeń, że ten znany epitet nie oznacza, że Jezus pochodził z wioski zwanej Nazaret. “Nazarejczyk” sugerowałoby to, ale nie “nazorejczyk”. Wydaje się, że jest to nazwa sekty, odpowiednik “esseńczyka” lub “chasyda”. Epifaniusz, wczesnochrześcijański klasyfikator “herezji”, wspomina o przedchrześcijańskiej sekcie zwanej ” Nazorejczykami”. Ich nazwa oznacza “Strażników” Tory, lub prawdopodobnie tajemnic (zob. Mk 4:11: “Wam dana jest tajemnica królestwa Bożego, ale tym, którzy są poza nią, wszystko jest w formie przypowieści”). …. “Nazarejczyk” występuje raz jednoznacznie w samym Nowym Testamencie jako określenie sekty, w Dziejach Apostolskich 24:5: “przywódca sekty nazarejczyków”. ….. Powinno być jasne, że taki scenariusz, choć całkiem naturalny historycznie, jest obraźliwy dla chrystologicznych przekonań niektórych, ponieważ zakłada, że Jezus był uczniem, że potrzebował uczyć się religii. Jak mogłoby to być możliwe, gdyby był wcielonym Synem Bożym? Harold Bloom (The Anxiety of Influence [Oxford: Oxford University Press, 1997]) opisuje “lęk przed wpływem” jako niechęć do uznania stopnia, w jakim własne “odrębności” zawdzięczamy poprzednikom… ⁴¹  Price, R M, The Incredible Shrinking Son of Man: How Reliable Is the Gospel Tradition? (Amherst, NY: Prometheus Books, 2000), s. 51–54.

PODSUMOWANIE

Fascynującym spostrzeżeniem tego artykułu jest model tego, co Flawiusz naprawdę by napisał o Jezusie, zanim został on zmanipulowany. Fragment o Jezusie znajduje się w samym środku fragmentów o buntownikach, co przemawia przeciwko interpolacji ex nihilo, nie było to dobre miejsce na interpolację tego fragmentu. Nie zgadza się on również z chronologią Ewangelii, gdyż Jan Chrzciciel jest wspomniany później w książce Flawiusza. Artykuł pokazuje nadużycia w przekazie przez wszystkich kontrolujących chrześcijan (od czasów Euzebiusza), pokazuje dlaczego fragment został zmieniony, ponieważ oryginalny fragment dawał zbyt dużo paliwa do polemiki antychrześcijańskiej. Jezus jako buntownik popierający opór podatkowy musiałby zostać wymazany z zapisu. Najbardziej intrygującym aspektem TF jest to, że Jezus prowadzi dwie grupy – Judejczyków i Galilejczyków do pewnego rodzaju rewolty świątynnej, później gloryfikowanej przez konstrukcję literacką zawartą w Ewangelii Marka, znaną jako scena oczyszczenia świątyni. Artykuł ten zachęca do dalszych badań nad postaciami porównawczymi Jezusa, takimi jak mesjańscy buntownicy, których można znaleźć w dziełach Flawiusza. Wreszcie sprowadza historycznego Jezusa z powrotem do rzeczywistości i kontekstu jego własnych czasów. Człowiek urodzony w niespokojnych czasach, kiedy mieszkańcy Seforis zostali wymordowani, umarł w niespokojnych czasach, kiedy został ukrzyżowany za podburzanie. Ewangelia Mateusza mówi, że Jezus urodził się mniej więcej w czasie, gdy Publiusz Kwinktyliusz Warus, który wprowadził trzy legiony do Izraela, po splądrowaniu Seforis, wszedł do Jerozolimy i ukrzyżował 2000 Żydów. (War. II, §75; Ant. XVII, §295). Powód ukrzyżowania Jezusa został wymazany z Flawiusza, ale wszystko wskazuje na to, że był to bunt. Jezus był “królem Mesjaszem”, tytuł ten nosiła większość mesjanistycznych buntowników, jego zwolennicy byli mesjanistami, określanymi przez rzymskich obserwatorów jako “Christiani” (zwolennicy postaci mesjasza). To obraźliwe określenie używane przez Rzymian dla kłopotliwych mesjanistycznych Żydów (którzy sprawiali im tyle kłopotów w rzymskiej wojnie żydowskiej) zostało ostatecznie przyjęte przez ruchy Jezusowe (Nazarejczyków/Galilejczyków), jak wynika z ich dokumentu z II wieku – Dziejów Apostolskich.