Ten wpis ma na celu zamknięcie mojej dyskusji na temat 1 Listu Piotra jako części Nowego Testamentu. Kto właściwie go napisał? Uwaga spojler: nie wiemy, ale prawdopodobnie nie był to Piotr.
Przy kilku okazjach poruszałem tę kwestię na blogu, ostatnio obszernie w poście z początku tego roku: https://ehrmanblog.org/did-peter-use-a-secretary-for-his-writings-a-blast-from-the-past/
Tam też przedstawiam pełniejszą historię. Na razie przedstawiam tylko uproszczoną wersję wydarzeń, tak jak ją opisałem w moim licencjackim podręczniku do Nowego Testamentu.
Po tym poście zacznę pisać o tym, jak i dlaczego księgi przypisane Piotrowi trafiły lub nie trafiły do Nowego Testamentu. Jeśli sobie przypominacie, powodem, dla którego w ogóle zająłem się tym wątkiem (a głupio myślałem, że zajmie mi to 2-3 posty) jest to, że zaintrygowało mnie pytanie, dlaczego 2 List Piotra znalazł się w Nowym Testamencie, a Apokalipsa Piotra nie. Jak wyjaśnię w następnym poście, mam o wiele mniej pytań dotyczących 1 Listu Piotra (który, podobnie jak dwa pozostałe, twierdzi, że został napisany przez Piotra, chociaż został napisany przez kogoś innego, kogoś, kto po prostu chciał, aby jego czytelnicy myśleli, że to on jest Piotrem).
****************************************************
Autor 1 Listu Piotra
List miał rzekomo napisać Piotr, uczeń Jezusa, i wysłać go ze stolicy cesarstwa. Mowa o tym pod koniec tekstu, gdy autor wyjaśnia, że pisze w “Babilonie” (5,13); jak pamiętamy, tak chrześcijanie nazywali Rzym (patrz: Ap 17,5; 18,2). Tradycja zresztą mówi, że to właśnie Piotr był pierwszym biskupem Rzymu (tzn. pierwszym papieżem).
Wielu badaczy wątpi jednak, że to ten Piotr napisał list. Jedyną rzeczą, jaką wiemy o nim z całą pewnością, to że był ubogim rybakiem z Galilei (Mk 1,16) i analfabetą (Dz 4,13), a jego językiem ojczystym był aramejski. Omawiany list natomiast napisał ktoś sprawnie władający greką, dobrze znający Stary Testament w greckim przekładzie i biegły w retoryce. Możliwe oczywiście, że Piotr po zmartwychwstaniu Jezusa poszedł do szkoły, nauczył się greki, został pisarzem, przeczytał Stary Testament, a wreszcie przeniósł się do Rzymu i zaczął pisać listy. Większość badaczy uważa jednak taki scenariusz za co najmniej mało prawdopodobny.
Część jest zdania, że list napisał Sylwan, o którym wspomina się w wersecie 5,12. Istnieje taka możliwość, ale dlaczego miałby on nie przyznać się do autorstwa listy, ale podać za skrybę, który go spisał pod czyjeś dyktando? Dlatego część badaczy zakłada, że Sylwan pisał list dyktowany przez Piotra i że to on jego szorstki i nieporadny język przełożył na wyrafinowaną grekę. Tylko że nawet jeżeli tak było, trudno wyjaśnić, skąd w liście wzięły się głębokie interpretacje Starego Testamentu i większość wysublimowanych argumentów. Warto dodać, że znamy teksty pseudonimiczne, pisane w imieniu Piotra, które znalazły się poza kanonem. Oprócz Ewangelii Piotra istnieją przypisywane mu trzy apokalipsy, kilka dziejów i inne listy. Wkrótce [a w naszych wcześniejszych artykułach – D.O.] przekonamy się zresztą, że w kwestii pseudonimiczności 2 Listu Piotra z Nowego Testamentu badacze są już jednomyślni. Wynika stąd, że najlepiej 1 List Piotra uznać za kolejny przykład chrześcijańskiego pseudoepigrafu, gdy później żyjący autor podpisywał się imieniem żyjącego wcześniej ucznia Jezusa, aby podeprzeć jego autorytetem własne poglądy.
Nie wiemy zresztą, kiedy dokładnie list został napisany, a nawet skąd i dokąd go wysłano. Jeżeli miał związek z Azją Mniejszą, to można datować go na koniec I wieku n.e., kiedy wzmogły się tam prześladowania chrześcijan, a lokalna hierarchia kościelna z biskupem na czele jeszcze się nie rozwinęła. W liście istotnie nie ma o niej ani słowa, jest za to mowa o “starszych”, którzy zapewne rządzili w tamtejszych kościołach (5,1-4). Hierarchizacja zaczyna być widoczna dopiero na początku II wieku, zwłaszcza w listach Ignacego Antiocheńskiego.
Powyższy tekst został opublikowany za zgodą i wiedzą autora. Oryginalne źródło wpisu:
https://ehrmanblog.org/the-author-of-1-peter/
Polskie tłumaczenie fragmentów podręcznika za: B. Ehrman “Nowy Testament. Historyczne wprowadzenie do literatury wczesnochrześcijańskiej”, 2015.
