Cierpiał pod rządami Heroda Antypasa: Jezus w rękach rozgniewanego króla

Chrześcijanie mają tendencję do obarczania odpowiedzialnością za śmierć Jezusa albo żydowskiego tłumu (jako symbolu upadłej ludzkości), albo kultowej elity Izraela (jako symbolu opresyjnej i politycznie skompromitowanej religii). Czyniąc to, podążają za ogólnym obrazem przedstawionym w Ewangeliach.

Z drugiej strony historycy skłaniają się do przesunięcia ciężaru odpowiedzialności w kierunku rzymskiego aparatu rządowego ¹Podobnie jak w antyimperialnej interpretacji Dominica Crossana, Piłat reprezentuje zło imperium i hierarchicznych systemów … Czytaj dalej. Mimo że Ewangelie ukazują Piłata jako bezradnego wobec zaciekłego żydowskiego tłumu, rzymski namiestnik sam był człowiekiem gwałtownym, skłonnym do brutalnego miażdżenia dysydentów (por. Łk 13,1). I jedynie Piłat posiadał władzę, by w Jerozolimie ukrzyżować buntownika.

Jasne i aktualne zagrożenie

Pośród tej rzeszy złoczyńców często pomija się dynastię herodiańską. Trzej Herodowie, a w szczególności Herod Antypas z Galilei i Perei, stanowili najbliższą władzę i zagrożenie dla Jezusa z Nazaretu (J 19,19), Galilejczyka (Mk 14,70). Dlatego to tetrarcha Herod Antypas, a nie Piłat, zabił Jana ²Wydaje się, że Jan posługiwał głównie w “Betanii za Jordanem” (J 1,28). Ten wschodni brzeg rzeki był, podobnie jak Galilea, … Czytaj dalej, mentora i poprzednika Jezusa. Jezus, jako poddany Heroda (por. Łk 23,7), następca Jana (por. Mk 6,16; 8,28) i prorok z siedzibą w Kafarnaum w Galilei, musiał wystrzegać się miecza tetrarchy.

Tak więc, chociaż udział Heroda w ukrzyżowaniu jest rzeczywiście marginalny w Ewangeliach, różne tradycje wczesnochrześcijańskie przypisują królom z dynastii herodiańskiej mordercze plany.

• Herod Wielki usiłuje zgładzić nowo narodzonego “króla żydowskiego”, oszukując jego pierwszych czcicieli, magów (Mt 2,13; 7-8).
• Herod Antypas obawia się, że Jezus może być jego populistycznym rywalem, Janem Chrzcicielem, który powrócił z martwych (Mk 6, 16) – lub jeszcze bardziej złowrogą postacią (Łk 9, 7-9) – i dlatego próbuje go zniszczyć (Łk 13, 31-32).
• Herod Agryppa I, pasuje do archetypu pogańskiego boga-króla (Dz 12,20-23), prześladuje Kościół Jezusa w Jerozolimie – najpierw ścinając głowę Jakubowi, bratu Jana, a następnie więziąc Piotra (Dz 12,1-19).

Portrety te nie są w żadnym wypadku historycznie pewne, zwłaszcza ten, który wywodzi się z typologicznej narracji Mateusza o narodzinach Jezusa, i prawdopodobnie wyrosły z historycznego ziarna wzajemnej wrogości. Dynastia herodiańska ³Raymond Brown zwraca uwagę, że pierwsi chrześcijanie prawdopodobnie mylili Heroda Wielkiego, Heroda Antypasa i Heroda Agryppę I. Takie … Czytaj dalej i pierwsi chrześcijanie nie mieli ze sobą nic wspólnego. Herodowie próbowali śledzić i sabotować Jezusa (Mk 3,6; 12,13), podczas gdy ten sprzeciwiał się Antypasowi i uczył swoich uczniów, by robili to samo (Mk 8,15; por. Łk 13,32).

Królowie żydowscy

Początki tego antagonizmu wydają się stosunkowo jasne. Herod Antypas, jak wielu innych władców, był człowiekiem głęboko przejęty zachowaniem swojej kontroli politycznej. ⁴ Herod Wielki kazał uwięzić i stracić za zdradę kilku swoich synów. Flawiusz pisze na przykład, że tetrarcha kazał ściąć Jana, ponieważ obawiał się powstania wznieconego przez proroka.

Teraz wielu ludzi przyszło tłumnie do Jana, gdyż byli bardzo poruszeni jego słowami. Herod, który obawiał się, że wielki wpływ, jaki Jan miał na masy, może sprawić, że wejdą one w jego władzę i umożliwią mu wzniecenie buntu (bo wydawali się gotowi zrobić wszystko, co on doradzi), uznał za najlepsze, aby go uśmiercić. W ten sposób mógłby zapobiec wszelkiemu zgorszeniu, jakie Jan mógłby spowodować i nie narazić się na trudności przez oszczędzenie człowieka, który mógłby sprawić, że żałowałby tego, gdyby było już za późno. Dawne Dzieje Izraela 18.5.2

Mające nadzieję polityczną tłumy, które przyciągnął Jezus, bez wątpienia wzbudziły w Herodzie ten sam niepokój (por. J 6,14-15; 12,12-19; Mk 6,30-44). To, że Herod postrzegał Jezusa (i Jana) jako zagrożenie polityczne, potwierdzają zresztą źródła chrześcijańskie.

• Herod Wielki, mianowany “królem żydowskim” przez senat rzymski (Flawiusz, Wojna żydowska 1.14.4), jest “zaniepokojony” tym, że w Judei narodził się rywal “króla żydowskiego” (Mt 2:1-4).
• Herod Antypas więzi Jana Chrzciciela za zuchwałość. Jan otwarcie atakuje tetrarchę za łamanie prawa i w ten sposób delegalizuje władzę króla nad narodem żydowskim (Mk 6:17-18, por. Mt 14:5).
• Herod Antypas martwi się, że Jezus, podobnie jak Jan, jest potężnym prorokiem, a przynajmniej jest tak postrzegany przez lud (Łk 9:7-9, por. Łk 23:8). Jeśli pozostanie bez kontroli, może dokończyć dzieło rozpoczęte przez Jana, obalając króla Izraela (por. Łk 1, 52; Mk 10, 31).
• Zwolennicy Heroda postrzegają Jezusa jako politycznego wywrotowca. Pytają go o rzymskie podatki, gdyż mają nadzieję, że się w ten sposób obciąży (Mk 12:13, por. Łk 23:1-2).

Na podstawie jego paranoi związanej z Jezusem podczas podczas swojego panowania, warto rozważyć sugestię, że Herod Antypas miał większy wpływ na decyzję o ukrzyżowaniu Jezusa aniżeli przestawili to, powiedzmy, Marek czy Jan ⁵Ewangeliści pomniejszają rolę władz politycznych (tj. Heroda i Piłata) w śmierci Jezusa. Czyniąc to, podkreślają, że Jezus (i jego … Czytaj dalej.

Łukaszowe świadectwo w tym względzie jest szczególnie intrygujące. Łukaszowy Piotr wspomina, iż “Herod [Antypas] i Poncjusz Piłat (…) zebrali się razem przeciwko [Jezusowi]”, aby Go wyeliminować (Dz 4,27-28; por. 1 Kor 2,6-8). Tradycja ta rzuca się w oczy nawet w Łukaszowym opisie procesu Jezusa przed Herodem w Jerozolimie (Łk 23, 6-12). W tekście tym Herod odsyła Jezusa do Piłata, nie zechciawszy wydać wyroku (23, 13-16). I tak, podobnie jak w pozostałych Ewangeliach, to nadal Piłat, zmuszony przez żydowskich przywódców religijnych, skazuje Jezusa na śmierć.

A jednak w tej relacji Łukasz pozostawia pewne wymowne szczegóły – szczegóły, które potwierdzają pragnienie Heroda, aby zgładzić Jezusa. Podczas przesłuchania Jezusa, Antypas i jego żołnierze traktują swojego więźnia z “pogardą” i “szydzą” z niego. Przez cały czas arcykapłani przedstawiają oskarżenia przeciwko Jezusowi (23:10-11). Takie oskarżenia miały prawdopodobnie charakter polityczny, jak to ma miejsce w innych miejscach: “ Tam zaczęli oskarżać Go: «Stwierdziliśmy, że ten człowiek podburza nasz naród, że odwodzi od płacenia podatków Cezarowi i że siebie podaje za Mesjasza – Króla».” (Łk 23, 1-2 por. 23, 35-38). W odpowiedzi na te niepokojące zarzuty, Antypas i jego otoczenie ośmieszają Jezusa, jak się wydaje, jako fałszywego króla (por. Mk 15, 16-20), ubierając go w szaty, które wielu interpretatorów uważa za królewskie szaty herodiańśkie, “szaty olśniewające [białe]” (ἐσθῆτα λαμπρὰν) ⁶Porównaj z Dz 12:21, Łk 7:25 i Dawnymi Dziejami Izraela xix. 8.2. Jeśli chodzi o kolor, biały strój aniołów był czasami opisywany jako … Czytaj dalej.

W tym wreszcie miejscu Herod przekreśla polityczne pretensje swego rywala. Może być tylko jeden panujący “król żydowski”, a Jezus zostanie zostaje teraz zdemaskowany jako oszust, aby wszyscy mogli go przeczytać: “TO JEST JEZUS, KRÓL ŻYDOWSKI” zostanie wydrapane nad jego głową, być może na sugestię Heroda (Mt 27:37). Przebrany za księcia herodiańskiego, którego najwyraźniej ma udawać, Antypas odsyła Jezusa do Piłata z poleceniem ukrzyżowania ⁷Chociaż niewłaściwe jest całkowite uniewinnienie Piłata, Ewangelia Piotra może odzwierciedlać pamięć historyczną, gdy Herod zleca … Czytaj dalej.

Odkładając na bok kwestię historyczności – czy taki proces w ogóle mógł się odbyć – kompozycja Łukasza po raz kolejny zdradza niechęć Heroda do Jezusa, uzurpatora. Ocena Jezusa przez Heroda – że podobnie jak Jan, czyhał na wzniecenie buntu, przypieczętowana ostatecznym egzaminem w Jerozolimie lub nie – została prawdopodobnie przekazana Piłatowi. Mając zapewnioną aprobatę Antypasa, Piłat przystąpił do rutynowego ukrzyżowania, mając pewność, że niepokoje wywołane w Judei lub Galilei będą możliwe do opanowania.

Niniejszy post jest autorstwa Alexa Finkelsona i został opublikowany za zgodą i wiedzą autora.
Oryginalny wpis znajduje się pod poniższym adresem:
https://scribesofthekingdom.com/2021/01/23/suffered-under-herod-antipas-jesus-in-the-hands-of-an-angry-king/