Zwoje znad Morza Martwego cz.3 Tajemnica Qumran rozwiązana?

Najnowsze badania związane z Qumran, miejscem w którym odkryto słynne Zwoje znad Morza Martwego, sugerują że mistyczna ceremonia religijna opisana w kilku zwojach znad Morza Martwego oraz w średniowiecznym dokumencie odnalezionym w kairskiej genizie jest kluczem do zrozumienia tajemnicy Qumran.

Sama osada Qumran było przedmiotem dyskusji naukowców od wielu dzięsięcioleci. Teorii dotyczących funkcji tego miejsca było co najmniej kilka:

1. Qumran jako miejsce zamieszkania Esseńczyków
2. Qumran jako osada nie należąca do żadnej grupy
3. Qumran jako forteca
4. Qumran jako miejsce wyrobu produktów garncarskich

Autorem najnowszych badań opublikowanych w czasopiśmie naukowym Religions jest dr Daniel Vainstub z Uniwersytetu Ben-Guriona.

Pytania, które sobie zadał Vainstub były następujące:

1. Dlaczego archeolodzy znaleźli tylko pozostałości po budynkach publicznych, a nie po prywatnych mieszkaniach?
2. Jak można wytłumaczyć obecność tysięcy naczyń w miejscu, które zamieszkiwało najwyżej kilkadziesiąt osób?
3. I dlaczego przy tak małej liczbie mieszkańców na tym terenie znajdowało się tak wiele łaźni rytualnych mikvaot, w tym takie bardzo duże? ¹ https://www.jpost.com/archaeology/cairo-genizah-paper-may-hold-key-to-secrets-of-qumran-dead-sea-scrolls-678045

Teza Vainstuba jest następująca:

Qumran było ściśle związane z Esseńczykami, ale nie było stałą osadą grupy, lecz miejscem, gdzie wszyscy jej członkowie i kandydaci zjeżdżali się ze wspólnot z całego kraju, aby zorganizować doroczne obchody “przekazania przymierza”.

Przyjrzałem się zarówno tekstom, jak i pozostałościom archeologicznym, i to, co zobaczyłem, doskonale pasuje do tej możliwości – powiedział Vainstub. ² Ibidem

Te coroczne uroczystości zostały wspomniane zarówno w Regule Zrzeszenia, jak i w Dokumencie Damasceńskim i stanowią jeden z ich wspólnych mianowników, co prowadzi do wniosku, że było to wydarzenie znaczące w życiu sekty, podczas którego raz do roku w jednym miejscu zjeżdżali się wszyscy pełnoprawni członkowie różnych typów wspólnot opisanych w tych dwóch tekstach. ³ https://www.mdpi.com/2077-1444/12/8/578?type=check_update&version=1

Ceremonia była prawdopodobnie wzorowana na  rozdziałach 27-28 z Księgi Powtórzonego Prawa. Chodzi o fragment, w którym Mojżesz instruuje Izraelitów, w jaki sposób mają ogłaszać Boże błogosławieństwa i przekleństwa na górze Ebal i Garizim po wejściu do ziemi świętej, co zostało następnie opisane w Księdze Jozuego.

Natomiast inspiracją samego przymierza z Bogiem mogły być następujące wersety biblijne:

Weszliście z Panem, Bogiem swoim, w przymierze, które Pan, Bóg wasz, zawarł dziś z wami pod przysięgą, 12 aby was dzisiaj uczynić swoim ludem. On bowiem będzie dla was Bogiem, jak przyobiecał tobie i jak poprzysiągł przodkom waszym: Abrahamowi, Izaakowi i Jakubowi. (Pwt 29,11-12)

oraz

Podobnie jak sądziłem waszych przodków na pustyni ziemi egipskiej, tak i was sądzić będę – wyrocznia Pana Boga. 37 Przeprowadzę was pod rózgą i sprawię, że zostaniecie nieliczni6. 38 Oddzielę was od opornych, tych, którzy się zbuntowali przeciwko Mnie. Wyprowadzę ich wprawdzie z ziemi, gdzie przebywają, ale do ziemi izraelskiej nie wejdą, abyście poznali, że Ja jestem Pan. (Ez 20,36-38) ⁴ https://www.jpost.com/archaeology/cairo-genizah-paper-may-hold-key-to-secrets-of-qumran-dead-sea-scrolls-678045

Wspomniane reguły zostały opisane w Regule Zrzeszenia, jak również w Dokumencie Damasceńskim, skopiowanym około roku 1000 n.e. i odnalezionym w genizie, jednakże, jak napisał Vainstub w artykule,

opis ceremonii w Dokumencie Damasceńskim zawiera zdanie z dwoma informacjami, które mają kluczowe znaczenie dla naszych celów, a których brakuje w Regule Zrzeszenia:

‘I wszyscy [mieszkańcy] obozów zbiorą się w trzecim miesiącu i przeklną każdego, kto zboczy od Tory albo w prawo [albo w lewo od niej].'”

Na tej podstawie Vainstub uznał, że można wywnioskować dwie rzeczy: że zgromadzenie miało miejsce w określonym czasie – miesiącu Siwan, kiedy przypada święto Szawuot – oraz to, że ludzie z różnych miejsc (obozów) zostali wezwani do zebrania się w jednym miejscu.

Dlatego, według Vainstuba, reguły, które wcześniej uważano za odnoszące się do ogólnego stylu życia Esseńczyków, opisują zamiast tego konkretną ceremonię i może być tak, że Qumran zostało nawet zbudowane na potrzeby tego zgromadzenia.

Goście nie musieli przebywać w budynkach, ale raczej spali na zewnątrz lub w jednej z licznych jaskiń.

Vainstub uważa, że jego teoria jest również zgodna z faktem, że zwoje niekoniecznie pochodziły z Qumran, ale raczej były znoszone do jaskiń z całego kraju i pozostawiane w nich przez dziesięciolecia. ⁵ https://www.mdpi.com/2077-1444/12/8/578?type=check_update&version=1 

Podsumował swoje odkrycie w następujący sposób:

Kilkudziesięciu stałych mieszkańców Qumran, być może z pomocą małych grup esseńskich żyjących w pobliżu w pobliżu źródeł u brzegu Morza Martwego, musiało raz w roku gościć wiele setek ludzi w tym miejscu w coraz większej liczbie” […] “Miejsce Qumran, z jego obiektami, jaskiniami i powierzchniami, jest zgodne z dowodami na coroczne zgromadzenia, które wyłaniają się ze zwojów. Żadne inne znane miejsce nie nadaje się do takiego celu. ⁶ Ibidem

Podniosłe słowa błogosławieństw, które najprawdopodobniej były wypowiadane w jednym z kulminacyjnych momentów ceremonii, miały wzmacmiać wiarę uczestników w wyjątkowe percepcyjne podstawy sekty yaḥad ⁷ Vainstub idąc za innymi badaczami uważa, że nazwa ta jest bardziej poprawna aniżeli Esseńczycy, bo ma podstawę tekstową w Zwojach w odniesieniu do prawdziwego kalendarza i dat świąt, wyłącznej prawowitości kapłanów yaḥad oraz wyboru przez Boga Synów Światłości (członków yaḥad uczestniczących w ceremonii), podczas gdy sam Bóg i Jego aniołowie brali udział w ceremonii, stojąc w swoim niebiańskim sanktuarium ⁸ Nitzan 2014, ss. 180-82, 85 . 

Na koniec bezpośredni cytat z pracy Vainstuba opisujący kontekst ceremonii odbywającej się w Qumran. Jest on niezwykle ciekawy:

Coroczna ceremonia odnowienia przymierza jest wynikiem i następstwem fundamentalnej koncepcji w ideologii sekty: przymierza między Bogiem a Jego wybranymi Synami Światłości, które oddziela ich od Synów Ciemności i jest kontynuacją ciągu przymierzy zawartych przez Boga, takich jak Objawienie na górze Synaj, które rozpoczęło się od Noego po potopie. Poprzez te przymierza Bóg wybrał swoich wybranych na zasadzie redukcji poprzez pokolenia, a członkowie yaḥad byli Synami Światłości wybranymi przez Boga w tamtym czasie, jak stwierdzono na początku Dokumentu Damasceńskiego: “lecz gdy przypomniał sobie o przymierzu przodków, pozostawił Izraelowi resztki i nie pozwolił, by zostali całkowicie zniszczeni” (ובזכרו ברית ראשונים השאיר שאירית לישראל ולא נתנם לכלה). Jednak w przeciwieństwie do poprzednich przymierzy, obecne, zwane w Dokumencie Damasceńskim “nowym przymierzem”, ma bardzo wyraźny wymiar osobisty: człowiek, który zostaje przyjęty w poczet członków i przyłącza się do sekty, “wchodzi w przymierze” (בא בברית), a tym samym zostaje włączony w przymierze między Bogiem a sektą yaḥad. Jego udział po raz pierwszy w corocznej ceremonii odnowienia przymierza kończy okres kandydacki, po którym zostaje ostatecznie przyjęty jako pełnoprawny członek sekty. Oznacza to, że każdego roku, wraz z odnowieniem przymierza, nowi członkowie “wchodzą w przymierze” po pomyślnym zakończeniu okresu kandydatury w jednej ze wspólnot yaḥad. Wszyscy członkowie sekty byli zobowiązani rok po roku do “zdawania przymierza” (שנה בשנה כול יומי ממשלת בליעל), które było specjalnym przymierzem między wspólnotami yaḥad a Bogiem, i uczestniczyć w corocznej ceremonii odnawiania przymierza aż do końca “rządów Beliala”, czyli do końca czasów. Nieprzestrzeganie tego warunku skutkowało wydaleniem członka z sekty, obłożeniem go boskimi klątwami i włączeniem do grona Synów Ciemności. To wyjątkowe doroczne zgromadzenie, podczas którego każdy członek potwierdzał swoją przynależność do sekty, doprowadzało członków yaḥad z jednej strony do uniesienia, a z drugiej do świętego strachu.