W poprzednim poście zauważyliśmy, że biblijna narracja przypisuje królestwu Salomona te same granice, co późniejszemu imperium asyryjskiemu 150 lat po Salomonie, którego królem był wówczas jego imiennik – Salmanaser III.
Salomon panował nad wszystkimi królestwami od rzeki Eufrat do ziemi filistyńskiej, aż do granicy z Egiptem. Kraje te przynosiły daninę i były poddanymi Salomona przez całe jego życie. (1 Krl 4:21)
Oczywiście sama Asyria leży na wschód od rzeki Eufrat, ale Eufrat regularnie pojawia się w asyryjskich inskrypcjach cesarskich jako granica, poza którą ich podboje rozciągały się na zachód [podkreślenia moje – D.O.].
W Rocznikach Tiglata-Pilesera I (1115-1076 p.n.e.) zapisano:
(Dlatego) przekroczyłem Eufrat. Król ziemi Tumme, król Tunube, król Tuali, król … w sumie 23 królów ziem Nairi połączyło swoje rydwany i wojska na swoich ziemiach; i poszli naprzód, aby prowadzić ze mną wojnę i walkę.
W sumie 42 ziemie i ich królowie od drugiej strony dolnego Zabu w odległych górach aż po drugą stronę Eufratu – krainę Hatti i Morze Górne na zachodzie – od roku mego wstąpienia do piątego roku mego panowania – podbiłem. Podporządkowałem ich jednej władzy. . . .
W Rocznikach Aszurnasirpala II (883-859 p.n.e.):
Ruszyłem dalej z ziemi Bit-Adini; (i) przeprawiłem się przez Eufrat, który był rozlany, na tratwach (zrobionych z nadmuchanych) kozich skór.
Na pomnikach Salmanasera III (859-824 p.n.e.) można przeczytać:
W moim 17 roku panowania: Przeprawiłem się przez Eufrat. Otrzymałem daninę od królów ziemi Hatti. . . .
W moim 19 roku: Przekroczyłem rzekę Eufrat po raz siedemnasty. Otrzymałem hołd od królów … .
W czwartym roku mego panowania: Przekroczyłem Eufrat podczas jego wylewu. Ścigałem Ahuma z Bit-Adini. . . .
W dziesiątym roku mego panowania: Po raz ósmy przekroczyłem rzekę Eufrat. Zdobyłem miasta Sangara i Karkemisz.
W jedenastym roku mego panowania: Po raz dziewiąty przekroczyłem Eufrat. Zdobyłem 97 miast Sangara (i) 100 miast Arame.
W moim 20 roku panowania: Po raz dwudziesty przekroczyłem rzekę Eufrat. Wezwałem wszystkich królów z ziemi Hatti (do pracy przymusowej). Przekroczyłem górę Hamanu (Amanus).
W moim 18-tym roku panowania: Przekroczyłem Eufrat po raz szesnasty. Hazael z Damaszku ufał w swoje liczne oddziały i zebrał swoją armię w wielkiej liczbie. . . .
Inskrypcja Adad-nirari III (811-783 p.n.e.):
Rozkazałem maszerować do ziemi Hatti. Przekroczyłem Eufrat w czasie jego wylewu.
Egipski faraon Totmes III (1479-1425 p.n.e.) również chwalił się dotarciem (a nawet przekroczeniem) Eufratu w słynnej bitwie pod Karkemisz. To wszystko wystarczy, by mnie przekonać, że rzeka Eufrat była uważana za naturalną granicę imperialną w czasach asyryjskich.
Druga warstwa
1 Królewska 4:21 z jej stwierdzeniem, że imperium Salomona rozciągało się od Egiptu do Eufratu, należy według Russella Gmirkina do drugiej warstwy redakcyjnej w narracji 1 Królewska 3-11. Ta druga warstwa biblijnych “Dziejów Salomona” przedstawia Salmanasera III/Salomona jako “wielkiego budowniczego monumentalnych dzieł architektury w południowym Lewancie”. Dowody o tym świadczące skopiowałem na końcu tego postu.
Jest jeden fragment (1 Królewska 4:7-19), którego nie ma wśród fragmentów składających się na tę warstwę tekstu, ale który pojawia się kilka zdań później, tak jakby należał do pozostałych. Jego znaczenie polega na:
odpowiedniości terytorialnych posiadłości Salomona z asyryjskimi prowincjami w południowym Lewancie (1 Krl 4:7-19), w którym asyryjskie ośrodki prowincjonalne, takie jak Megiddo, Gezer i Gilead, zajmują poczesne miejsce; nie pojawiają się natomiast żadne obiekty z Judy. Podkreśla znaczenie handlu z Arabią; oraz podobieństwo budowli wzniesionych przez Salomona i Pałacu Bez Rywala Sennacheryba. . . (Gmirkin, str. 84 f)
Fragment ten brzmi:
1 Krl 4:7-19
Ponadto Salomon miał nad całym Izraelem dwunastu nadzorców do zaopatrywania w żywność króla i jego dworu. Każdy z nich miał dostarczać żywność przez miesiąc w roku. Oto ich imiona: Ben-Chur na górze Efraima. Ben-Deker w Makas, Szaalbim, Bet-Szemesz, Elon, Bet-Chanan. Ben-Chesed w Arubot, do którego należało Soko i cała ziemia Chefer. 11 Ben-Abinadab miał wszystkie wzgórza koło Dor, a za żonę miał Tafat, córkę Salomona. Baana, syn Achiluda – Tanak, Megiddo aż poza Jokmeam i całe Bet-Szean za Jizreel aż do Abel-Mechola koło Sartany. Be-Geber w Ramot w Gileadzie miał Osiedla Jaira, syna Manassesa. W Gileadzie miał również obszar Argob w Baszanie, obejmujący sześćdziesiąt dużych osiedli obmurowanych, o brązowych zaworach u bram. Achinadab, syn Iddo – Machanaim. Achimaas – u Neftalego; on również wziął za żonę córkę Salomona Basmat. Baana, syn Chuszaja u Asera, łącznie ze wzgórzami. Joszafat, syn Paruacha, u Issachara. Szimei, syn Eli, u Beniamina. Geber, syn Uriego, w kraju Gilead – ziemię Sichona, króla amoryckiego, i Oga, króla Baszanu. I był jedynym nadzorcą w kraju…
Gezer nie zostało tam uwzględnione, ale – zobacz fragmenty na końcu tego postu. Byłbym również zainteresowany znalezieniem większej ilości wzmianek o Arabii – nie są one oczywiste na podstawie imion wymienionych w 1 Księdze Królewskiej, poza 10:15, ale Królowa Saby wydaje się znacząca.
Gmirkin odsyła czytelników do książki David and Solomon: In Search of the Bible’s Sacred Kings and the Roots of the Western Tradition Finkelsteina i Silbermana, której pełny tekst dostępny jest na stronie archive.org, więc można przeczytać cytowane strony. Badają oni dowody na istnienie miejsc należących do “dobrego wieku” trwającego po domniemanych czasach Salomona.
Monumentalna architektura przypisywana Salomonowi w tych późniejszych warstwach literackich wydaje się odzwierciedlać konstrukcje za czasów króla Achaba z Bit Omri, projekty budowlane, które obejmowały monumentalne bramy i fortyfikacje w miastach rydwanów Megiddo, Gezer i Hazor (Finkelstein i Silberman 2006: 163-7, 275-81; por. 1 Krl 9:15-19), a także świątynię Jahwe i inne imponujące budowle w Jerozolimie, która we wcześniejszych czasach prawdopodobnie była rządzona z Samarii (Gmirkin, 85; Finkelstein i Silberman, str. 152).
Jest to kolejny dowód, który przedstawia Gmirkin na to, że w 1 Księdze Królewskiej narracja o Salomonie została zredagowana w oparciu o pamięć o neoasyryjskiej władzy nad tym regionem, zapisaną w kronikach króla Salmanasara (~Salomona).
Dzieje Salomona najlepiej jest więc rozumieć jako neoasyryjską kompozycję, która zawierała tłumaczenia na aramejski pisma klinowego z Ba’li-Ra’si oraz dodatkowe fragmenty, które obejmowały legendarne relacje o stosunkach międzynarodowych oraz regionalnych osiągnięciach króla jako budowniczego. Ten neoasyryjski tekst, napisany i lokalnie zachowany przez wykształconą klasę rządzącą neoasyryjskiej Sameriny [Samarii], sławił Salmanasera III jako pierwszego wielkiego asyryjskiego króla, którego panowanie rozciągało się na ten region. (Gmirkin, 85)
Ta inskrypcja z Ba’li-Ra’si jest znana z innej publicznej inskrypcji, “Czarnego Obelisku“, wykonanego w czasach Salmanasara III. Jak widzieliśmy w poprzednim poście:
(Również) ja wyruszyłem aż do gór Ba’li-ra’si [w pobliżu góry Karmel], która jest cyplem (lit.: po stronie morza) i wzniosłem tam stelę z moim wizerunkiem jako króla. (ANET, 280)
W następnym poście przyjrzymy się omówieniu przez Gmirkina programu królewskiego budownictwa.
Teksty drugiej warstwy redakcyjnej Dziejów Salomona:
1 Krl 4:20-28 (1 Krl 4,20 – 1 Krl 5)
20 Juda oraz Izrael byli liczni jak piasek nadmorski. Jedli, pili i weselili się. Salomon panował od Rzeki do kraju Filistynów i do granicy Egiptu nad wszystkimi królestwami. Składały one daninę i były poddane Salomonowi przez całe jego życie. Codzienną dostawę żywności dla Salomona stanowiło: trzydzieści kors najczystszej mąki i sześćdziesiąt kor zwykłej mąki, dziesięć tucznych wołów i dziesięć wołów pastwiskowych oraz sto owiec, nie licząc jeleni, gazeli, danieli i tucznego ptactwa.
Panował on też w całym Zarzeczu od Tifsach do Gazy i nad wszystkimi królami Zarzecza, i zażywał pokoju ze wszystkich stron dokoła. Dlatego też przez wszystkie dni Salomona Juda i Izrael mieszkali bezpiecznie, każdy pod swoją winoroślą i pod swoim figowcem, od Dan do Beer-Szeby.
Salomon miał też cztery tysiące stajni dla koni do swoich powozów i dwanaście tysięcy wierzchowców.
Rządcy ci zaopatrywali króla Salomona i wszystkich zaproszonych do stołu królewskiego; każdy w swoim miesiącu, tak iż niczego nie brakowało.
Również jęczmień i słomę dla koni [pociągowych] i rumaków sprowadzano na to miejsce, które każdemu było wyznaczone.
1 Krl 6:1-10
W roku czterysta osiemdziesiątym po wyjściu Izraelitów z ziemi egipskiej, w miesiącu Ziw, to jest drugim, czwartego roku panowania nad Izraelem Salomona rozpoczął on budowę domu dla Pana. Dom, który Salomon zbudował dla Pana, miał sześćdziesiąt łokci długości, dwadzieścia szerokości i trzydzieści wysokości. Sień zaś przed główną budowlą świątyni miała dwadzieścia łokci długości, stosownie do szerokości świątyni, i dziesięć łokci szerokości, w kierunku długości świątyni. Świątynię zaopatrzył w okna o zakratowanych wnękach. Na murze świątyni dokoła poprowadził nadbudowę z pięter <wzdłuż murów świątyni> wokół głównej budowli i sanktuarium oraz zrobił dokoła boczne pomieszczenia. Piętro dolne szerokości pięciu łokci, średnie szerokości sześciu łokci, a trzecie szerokości siedmiu łokci, gdyż zaopatrzył dom na zewnątrz w skarpy dokoła, aby pomieszczeń bocznych nie trzymały mury świątyni. Dom zaś przy wznoszeniu go został zbudowany z kamieni, których od czasu wydobycia już nie obrabiano. Dlatego nie słyszano w domu, przy jego budowie, ani młota, ani siekiery, ani jakiegokolwiek narzędzia żelaznego. Drzwi do średniego pomieszczenia bocznego były przy prawym skrzydle domu, przez które po krętych schodach wstępowano do średniego, a ze średniego do trzeciego. Tak więc zbudował tę świątynię i wykańczając, opatrzył ją <wklęsłym stropem> cedrowym. Nadbudowę wzniósł nad całą świątynią na pięć łokci wysoko i połączył ze świątynią drewnem cedrowym.
1 Krl 6:14-38
A oto tak zbudował Salomon i wykończył tę świątynię. Mury domu obłożył wewnątrz deskami cedrowymi od podłogi domu aż do belek sufitu, <wnętrze pokrył drzewem>, a podłogę świątyni wyłożył deskami cyprysowymi. Ponadto od tylnej strony świątyni zbudował z desek cedrowych od podłogi aż do belek [ścianę na] dwadzieścia łokci, aby oddzielić od świątyni sanktuarium, to jest Miejsce Najświętsze. Czterdzieści łokci długości miała świątynia przed [sanktuarium]. Cedrowe wnętrze świątyni zdobiły rzeźby rozchylonych kielichów kwiatowych i girlandy kwiecia. Wszystko było cedrowe. Kamienia nie było widać. Sanktuarium urządził wewnątrz, w środku budowli, by tam umieścić Arkę Przymierza Pańskiego.
Sanktuarium było dwadzieścia łokci długie, dwadzieścia łokci szerokie i dwadzieścia łokci wysokie. Wyłożył je szczerym złotem. Wyłożył11 też ołtarz cedrowy. Wnętrze świątyni Salomon wyłożył również szczerym złotem i założył złote łańcuchy przed sanktuarium, które wyłożył złotem. Tak więc wyłożył złotem zupełnie całą świątynię i również pokrył złotem cały ołtarz, który był przed sanktuarium.
W sanktuarium sporządził dwa cheruby dziesięciołokciowej wysokości z drzewa oliwkowego. Jedno skrzydło cheruba miało pięć łokci i drugie skrzydło cheruba miało też pięć łokci. Więc od końca do końca jego skrzydeł było dziesięć łokci. Drugi cherub miał ten sam rozmiar dziesięciu łokci, i obydwa cheruby miały takie same kształty. Wysokość jednego i drugiego cheruba wynosiła dziesięć łokci. Gdy umieścił te cheruby w głębi wnętrza świątyni, to rozpościerały swe skrzydła tak, że skrzydło jednego dotykało jednej ściany, a skrzydło drugiego cheruba dotykało drugiej ściany. Skrzydła zaś ich skierowane do środka świątyni dotykały się wzajemnie. Cheruby te pokrył złotem. Ponadto na wszystkich ścianach świątyni wokoło wyrył jako płaskorzeźby podobizny cherubów i palm oraz girlandy kwiatów wewnątrz i na zewnątrz. Podłogę świątyni również pokrył złotem, wewnątrz i na zewnątrz. Wejście zaś do sanktuarium zaopatrzył w podwoje z drzewa oliwkowego. A filary były pięciokątne. Na tych zaś podwojach z drzewa oliwkowego też wyrzeźbił podobizny cherubów, palm i girlandy kwiatów oraz pokrył złotem i obił nim owe cheruby i palmy. Również wejście do świątyni zaopatrzył w czworokątne odrzwia z drzewa oliwkowego i podwójne drzwi z drzewa cyprysowego. Dwie obracające się deski tworzyły jedno skrzydło, i dwie obracające się deski – drugie. Na nich wyrzeźbił cheruby, palmy, girlandy kwiatów oraz pokrył te płaskorzeźbycienką warstwą złota. Ponadto obudował dziedziniec wewnętrzny trzema rzędami ciosowych kamieni i rzędem ociosanych belek cedrowych. Fundament domu Pana został założony w miesiącu Ziw roku czwartego. W roku zaś jedenastym, w miesiącu Bul, <który jest ósmy>, ukończył świątynię we wszystkich szczegółach i z całym jej urządzeniem. A więc budował ją siedem lat.
1 Krl 7:1-51
Salomon zbudował też i sobie pałac. Trzynaście lat upłynęło, zanim wykończył cały swój pałac. 2 Zbudował również “Dom Lasu Libanu”, sto łokci długi, pięćdziesiąt łokci szeroki i trzydzieści łokci wysoki, na trzech rzędach słupów cedrowych z ociosanymi belkami cedrowymi na tych słupach i nakryty też drzewem cedrowym ponad bocznymi pomieszczeniami1, które były na tych czterdziestu pięciu słupach, po piętnaście w każdym rzędzie. Wnęki okienne także były w trzy rzędy: okno nad oknem, o trzy kroki. Wszystkie otwory i okna były czworokątne: otwór od otworu o trzy kroki. Uczynił też sień ze słupami, długą na pięćdziesiąt łokci i na trzydzieści łokci szeroką. Była ona przed nimi, a słupy były z okapem. Ponadto urządził salę tronową, w której sądził, salę sądową, obłożoną drzewem cedrowym od podłogi aż do sufitu. A jego pałac, w którym mieszkał, tak samo wykonany, był za domem z salą na dziedzińcu. Wybudował też pałac, podobny do tej sali, dla córki faraona, którą poślubił. Wszystko to od wewnątrz i od zewnątrz, od fundamentu do wsparcia pułapu, łącznie z wielkim dziedzińcem, było z kamieni wyborowych, ciosanych według miary i rżniętych piłą. Podmurówka była z kamieni wyborowych, kamieni wielkich na dziesięć i osiem łokci. A nad nią kamienie wyborowe, według miary ciosane, i budulec cedrowy. Również wielki dziedziniec miał dokoła trzy rzędy kamieni ciosanych i rząd ciosanych belek cedrowych, tak samo jak wewnętrzny dziedziniec świątyni Pana oraz sień Świątyni.
Król Salomon polecił sprowadzić z Tyru Hirama. Był on synem wdowy z pokolenia Neftalego. Ojciec zaś jego był brązownikiem, pochodzącym z Tyru. Był on pełen mądrości, rozsądku i umiejętności w wykonywaniu wszelkich wyrobów z brązu. Przybył więc do króla Salomona i wykonał zlecone przez niego prace.
A zatem odlał dwie kolumny brązowe. Jedna kolumna miała osiemnaście łokci wysokości, a dwanaście łokci obwodu3, [tyleż] i druga kolumna. Następnie wykonał dwie głowice na szczyty tych kolumn, ulane z brązu. Pięć łokci wynosiła wysokość głowicy jednej i pięć łokci wysokość głowicy drugiej. Na głowicach, które były na szczycie kolumn, były sploty na wzór sieci lub też misternie wykonane ogniwa roboty łańcuchowej: sploty na jednej i na drugiej głowicy. Wykonał też jabłka granatu: dwa rzędy dokoła każdego splotu, aby okrywały te głowice umieszczone na szczycie. Tak samo zrobił na drugiej głowicy. Głowice, będące na szczycie tych kolumn w sieni, miały kształt lilii wielkości czterech łokci. Ponadto głowice na obydwu kolumnach, zarówno ponad spojeniami na tle splotów, jak i blisko przy nich miały dokoła dwieście jabłek granatu na jednej głowicy i tak samo na drugiej głowicy. Kolumny te postawił przy sieni głównej budowli. Kolumnie postawionej po prawej stronie nadał imię Jakin, a kolumnie postawionej po lewej stronie nadał imię Boaz. A na wierzchu tych kolumn był kształt lilii. Tak została wykończona robota tych kolumn.
Następnie sporządził odlew “morza”o średnicy dziesięciu łokci, okrągłego, o wysokości pięciu łokci i o obwodzie trzydziestu łokci. Poniżej jego krawędzi opasywały je dokoła rozchylone kielichy kwiatowe. Na trzydzieści łokci otaczały “morze” w krąg. W jego odlewie były razem odlane dwa rzędy rozchylonych kielichów kwiatowych. Stało ono na dwunastu wołach. Trzy zwracały się ku północy, trzy na zachód, trzy na południe i trzy na wschód. “Morze” to znajdowało się nad nimi u góry, a wszystkie ich zady [zwracały się] do wewnątrz. Grubość jego była na [szerokość] dłoni, a brzeg był wykonany jak brzeg kielicha kwiatu lilii. Jego pojemność wynosiła dwa tysiące bat.
Zrobił ponadto dziesięć brązowych podstaw. Długość jednej podstawy wynosiła cztery łokcie, szerokość też cztery łokcie, a wysokość trzy łokcie. Podstawy te były zrobione tak: miały one ramy i pręty między ramami. A na tych prętach między ramami – lwy, woły i cheruby. Poza tym na ramach, zarówno nad, jak i pod lwami i wołami, zwisające girlandy. Każda podstawa miała cztery koła brązowe na brązowych osiach. Ponadto ich cztery nogi miały ramiona pod kadzią. Ramiona te odlane były od drugiej strony girland. Pośród ramion miała ona otwór na wysokości łokcia. Okrągły jej otwór był na kształt podstawy <na półtora łokcia>. Dokoła jej otworu też były płaskorzeźby. Jednakże jej pręty były nie okrągłe, ale czworokątne. Cztery koła były pod prętami. Osie kół były [umocowane] przy podstawach. Wysokość koła wynosiła półtora łokcia. Koła były tak zrobione, jak robi się koło do wozu, ale ich osie, dzwona, szprychy oraz piasty były wszystkie odlewane. Na czterech rogach każdej podstawy były cztery jej ramiona. Ramiona z podstawą tworzyły całość. Na wierzchu podstawy było dokoła na pół łokcia wysokości zaokrąglenie. U wierzchu podstawy czopy i pręty tworzyły z nią całość. Na wszystkich blachach i prętach wyrył dokoła cheruby, lwy i palmy <a w wolnej przestrzeni girlandy>. W taki oto sposób wykonał dziesięć brązowych podstaw: jednakowy odlew, jednakowy rozmiar i jednakowy kształt wszystkich. Zrobił też dziesięć kadzi brązowych. Jedna kadź miała pojemność czterdziestu bat. Każda kadź miała cztery łokcie i każda z nich była w jednej z dziesięciu podstaw. Pięć podstaw umieścił przy skrzydle świątyni po prawej i pięć przy skrzydle świątyni po lewej jej stronie. “Morze” zaś umieścił na południowy wschód od prawego skrzydła świątyni. Hiram zrobił ponadto kadzie, łopatki i kropielnice.
Tak Hiram skończył wykonywanie wszystkich prac, jakie miał do wykonania dla króla Salomona w domu Pańskim: dwie kolumny z owalnymi głowicami na szczycie tych dwóch kolumn, następnie dwie siatki do pokrycia dwóch owalnych głowic na szczycie tych kolumn; dalej, czterysta jabłek granatu na obydwu siatkach, po dwa rzędy jabłek granatu na każdej siatce; następnie dziesięć podstaw i tyleż kadzi na tych podstawach; również jedno “morze” z dwunastoma pod nim wołami, a także kotły, łopatki i kropielnice. Wszystkie sprzęty, które Hiram zrobił królowi Salomonowi do świątyni Pańskiej, były z brązu polerowanego. Odlewy te wykonywał w glinie nad Jordanem, między Sukkot i Sartan. <Potem Salomon ustawił wszystkie te sprzęty>, bardzo liczne, tak iż wagi brązu nie można było obliczyć.
Ponadto Salomon sporządził wszystkie sprzęty do świątyni Pana. A mianowicie: złoty ołtarz, złoty stół na chleby pokładne, pięć świeczników ze szczerego złota przed sanktuarium po prawej i pięć po lewej stronie, kwiaty, lampy, szczypce ze złota, czarki, nożyce do oczyszczania lamp, kropielnice, czasze i popielnice ze szczerego złota, a także złote zawiasy przy drzwiach do wewnętrznej komnaty sanktuarium i przy drzwiach głównej budowli. Tak ukończono całą robotę, której król Salomon dokonał w świątyni Pana. Salomon wniósł i umieścił w skarbcu świątyni Pańskiej święte dary ofiarowane przez swego ojca, Dawida: srebro, złoto i sprzęty.
1 Krl 9:15-24
To było funduszem robót przymusowych, które król Salomon podjął celem budowy świątyni Pańskiej, swego pałacu Millo, murów jerozolimskich, Chasor, Megiddo i Gezer.
Faraon, król egipski, niegdyś nadciągnął i zdobywszy Gezer spalił je, a Kananejczyków zamieszkujących to miasto wytępił. Później dał je w posagu swej córce, żonie Salomona. Salomon zaś zbudował Gezer i dolne Bet-Choron, a także Baalat i Tamar w okolicy pustyni; ponadto wszystkie miasta-spichlerze, które należały do Salomona, miasta dla rydwanów i miasta dla konnicy oraz wszystko, co spodobało się Salomonowi wybudować w Jerozolimie, na Libanie i w każdym kraju będącym pod jego władzą. Całą ludność, pozostałą z Amorytów, Chetytów, Peryzzytów, Chiwwitów oraz Jebusytów, która nie była izraelska, stanowiąc potomstwo pozostałe w kraju po tych, których Izraelici nie zdołali poddać klątwie, Salomon zaciągnął do robót niewolniczych po dziś dzień. Z Izraelitów zaś nikogo nie skazał na niewolę, gdyż byli oni wojownikami i jego podwładnymi, jak również wodzami przybocznymi, dowódcami jego rydwanów oraz konnicy. Salomon miał pięciuset pięćdziesięciu wyższych urzędników zarządzających pracami. Oni to nadzorowali lud wykonujący pracę. Skoro tylko córka faraona wyprowadziła się z Miasta Dawidowego do własnego domu, który wzniósł dla niej – Salomon zbudował Millo.
1 Krl 9:26-28
Król Salomon zbudował flotę w Esjon-Geber koło Elat nad brzegiem Morza Czerwonego w kraju Edomu. Hiram zaś posyłał do tej floty swoje sługi, żeglarzy znających morze, [aby byli] razem ze sługami Salomona. Po pewnym czasie wyruszyli do Ofiru i wzięli stamtąd czterysta dwadzieścia talentów złota i przywieźli królowi Salomonowi.
1 Krl 10:1-27
Również i królowa Saby, usłyszawszy rozgłos [mądrości] Salomona, przybyła, aby osobiście się o niej przekonać. Przyjechała więc do Jerozolimy ze świetnym orszakiem i wielbłądami, dźwigającymi wonności i bardzo dużo złota oraz drogocennych kamieni. Następnie przyszła do Salomona i odbyła z nim rozmowę o wszystkim, co ją nurtowało. Salomon zaś udzielił jej wyjaśnień we wszystkich zagadnieniach przez nią poruszonych. Nie było zagadnienia, nieznanego królowi, którego by jej nie wyjaśnił.
Gdy królowa Saby ujrzała całą mądrość Salomona oraz pałac, który zbudował, jak również zaopatrzenie jego stołu w potrawy i napoje, i mieszkanie jego dworu, stanowiska usługujących jemu, jego szaty, jego podczaszych, jego całopalenia, które składał w świątyni Pańskiej, wówczas wpadła w zachwyt. Dlatego przemówiła do króla: «Prawdziwa była wieść, którą usłyszałam w moim kraju o twoich dziełach i o twej mądrości. Jednak nie dowierzałam tym wieściom, dopóki sama nie przyjechałam i nie zobaczyłam na własne oczy, że nawet połowy mi nie powiedziano. Przewyższyłeś mądrością i powodzeniem wszelkie pogłoski, które usłyszałam. Szczęśliwe twoje żony, szczęśliwi twoi słudzy! Oni stale znajdują się przed twoim obliczem i wsłuchują się w twoją mądrość! Niech będzie błogosławiony Pan, Bóg twój, za to, że ciebie upodobał sobie, aby cię osadzić na tronie Izraela; z miłości, jaką żywi Pan względem Izraela, ustanowił ciebie królem dla wykonywania prawa i sprawiedliwości».
Następnie dała królowi sto dwadzieścia talentów złota i bardzo dużo wonności oraz drogocennych kamieni. Nigdy nie przyniesiono więcej wonności od tych, które królowa Saby dała królowi Salomonowi. Flota Hirama, która dostarczyła złoto z Ofiru, przywiozła również drewno sandałowe i wielką ilość drogocennych kamieni. Z drzewa sandałowego król zrobił chodnik do świątyni Pańskiej i do pałacu królewskiego oraz cytry i harfy dla śpiewaków. Tyle drzewa sandałowego nie sprowadzono i nie widziano aż do dnia dzisiejszego. Król Salomon zaś podarował królowej Saby wszystko, w czym okazała swe upodobanie i czego pragnęła, prócz tego, czym ją Salomon obdarzył z królewską hojnością. Niebawem wyruszyła w drogę powrotną do swego kraju wraz ze swymi sługami.
Waga złota, które co rok dostarczano Salomonowi, wynosiła sześćset sześćdziesiąt sześć talentów złota, oprócz tego, co pochodziło od handlarzy i zysków od kupców jako też wszystkich królów arabskich oraz namiestników krajowych. Sporządził zatem król Salomon dwieście tarcz z kutego złota. Na każdą tarczę wychodziło sześćset syklów złota. Ponadto trzysta puklerzy z kutego złota. Na każdy puklerz wychodziło po trzy miny złota. Umieścił je król w “Domu Lasu Libanu”. Następnie król sporządził wielki tron z kości słoniowej, który wyłożył szczerym złotem. Tron miał sześć stopni i owalny szczyt z tyłu oraz poręcze po obu stronach siedzenia, a przy poręczach stały dwa lwy. Na sześciu stopniach stało tam po obu stronach dwanaście lwów. Czegoś takiego nie uczyniono w żadnym z królestw. Wszystkie też naczynia, z których pił król Salomon, były złote. Również szczerozłote były wszelkie naczynia “Domu Lasu Libanu”. Nie było srebra: nie ceniono go w czasach Salomona. Albowiem dalekomorska flota królewska razem z flotą Hirama przybywała co trzy lata przywożąc z Tarszisz złoto i srebro, kość słoniową oraz małpy i pawie. Dzięki temu król Salomon bogactwem i mądrością przewyższył wszystkich królów ziemi. Wszyscy więc udawali się do Salomona, aby posłuchać jego mądrości, jaką Bóg obdarzył jego serce. Każdy zaś z nich składał corocznie swoje dary: naczynia srebrne i złote, szaty czy też zbroje lub wonności, konie albo muły. Salomon powiększył liczbę rydwanów oraz jezdnych tak, że miał tysiąc czterysta rydwanów i dwanaście tysięcy jezdnych. Rozmieścił ich w miastach rydwanów i przy królu w Jerozolimie. Srebra zaś król złożył w Jerozolimie tyle, ile kamieni, a cedrów – ile sykomor na Szefeli.
1 Krl 11:14-25
Wzbudził więc Pan Salomonowi przeciwnika w osobie Hadada, Edomity, z potomstwa królewskiego, w Edomie. Albowiem kiedy Dawid był w Edomie, wtedy dowódca wojska, Joab, udał się tam dla pogrzebania zabitych, gdyż wybił wszystkich mężczyzn w Edomie. Joab bowiem sześć miesięcy przebywał tam z całym Izraelem, aż do wytępienia wszystkich mężczyzn w Edomie. Wówczas ów Hadad uciekł razem z ludźmi edomskimi spośród sług swego ojca, aby dostać się do Egiptu. Hadad był wtedy małym chłopcem. Wydostawszy się z [kraju] Midian, przybyli do Paran i zabrawszy ze sobą ludzi z Paran, przybyli do Egiptu, do faraona, króla egipskiego, który dał mu mieszkanie oraz wyznaczył mu wyżywienie, a także dał mu ziemię. Ponieważ Hadad pozyskał wielkie łaski u faraona, tan dał mu za żonę siostrę swej żony, siostrę królowej Tachpnes. Kiedy siostra Tachpnes urodziła mu jego syna Genubata, wtedy Tachpnes wychowała go w domu faraona i Genubat został razem z synami faraona na jego dworze. Gdy Hadad dowiedział się w Egipcie, że Dawid spoczął przy swoich przodkach i że zmarł wódz wojska, Joab, wtedy Hadad rzekł faraonowi: «Poślij mnie, abym udał się do mego kraju». Na to faraon odrzekł mu: «Czy ci czego brakuje przy mnie i dlatego pragniesz iść do twego kraju?» A on rzekł: «Nie, ale zechciej mnie wysłać!»
Wzbudził też Bóg Salomonowi przeciwnika w osobie Rezona, syna Eliady, który uciekł od swego pana Hadadezera, króla Soby. Zgromadził on przy sobie ludzi i został przywódcą zgrai. Kiedy Dawid ich tępił, wtedy uszedł do Damaszku, zdobył go i przebywał w nim, rządząc Damaszkiem. Został więc przeciwnikiem Izraela za czasów Salomona oraz wrogiem, jak i Hadad, gdyż znienawidziwszy Izraela, królował w Aramie.
Źródła:
Gmirkin, Russell. 2020. “‘Solomon’ (Shalmaneser III) and the Emergence of Judah as an Independent Kingdom.” w: Biblical Narratives, Archaeology and Historicity: Essays In Honour of Thomas L. Thompson, edited by Lukasz Niesiolowski-Spanò and Emanuel Pfoh, 76–90. Library of Hebrew Bible / Old Testament Studies. New York: T&T Clark.
Pritchard, James B., ed. 1969. Ancient Near Eastern Texts Relating to the Old Testament. Third Edition with Supplement. New Jersey: Princeton University Press. https://archive.org/details/AncientNearEasternTextsRelatingToTheOldTestament.
Younger, K. Lawson. 1990. Ancient Conquest Accounts: A Study in Ancient Near Eastern and Biblical History Writing. Journal for the Study of the Old Testament Supplement Series 98. Sheffield: JSOT Press.
